مقوله‌های شعاعی اندام‌های حوزه سر: بررسی‌ای شناختی

Abstract

این پژوهش توصیفی-‌تحلیلی به ایجاد و بررسی مقوله‌های شعاعی اندام­های حوزة سر ‌پرداخته است. بدین منظور معانی این واژه‌های چند‌معنا با استفاده از فرهنگ‌روز سخن و فارس‌نت و کتاب­های دیجیتالی ژانرهای مختلف، وبلاگ­های فارسی و یا مشاهدات پژوهشگر از گفتار روزمرة افراد استخراج شد. آن­گاه این معانی مقوله‌بندی گردید و با توجه به ارتباطات مطرح­شده راجع به مجموعه‌های شعاعی به­نقل از لواندوسکا تومازسیک (2007) به بررسی معانی این واژه‌ها در مقوله‌های یافت‌شده پرداخته شد. ارتباطات مطرح‌شده شامل استعارة مفهومی، مجاز، علاقه و طرحوارة تصویری بودند که به ایجاد مقوله‌های شعاعی که به­صورت نمودارهایی متجلی گردید، منجر شد. این پژوهش علاوه بر ایجاد مقوله‌های شعاعی یاد‌شده، به دنبال پاسخگویی به این سئوالات بود: آیا با توجه به ارتباطات میان سرنمون و واژه‌های بسط‌یافته از آن، امکان مقوله‌بندی و تشکیل مقوله‌های شعاعی مفاهیم چند‌معنای اندام­های حوزة سر وجود دارد؟ تبیین چه عباراتی حاوی این اندام­ها با کمک این ارتباطات میسر نیست؟ آیا تبیین­های ارائه­شده می‌توانند در فرهنگ‌نگاری و آموزش زبان مفید ‌باشند؟ پس از تحلیل داده‌ها، نتیجة حاصل نشان داد این ارتباطات در تشکیل مقوله‌های شعاعی برای واژه‌های یاد‌شده کارایی لازم را داشته اما در مورد اصطلاحات حاوی این واژه‌ها زیاد مفید نبودند. به نظر می‌رسد با وجود این که می‌توان با توجه به معنای کلی اصطلاحات آنها را مقوله‌بندی نمود اما ساز وکارهای معرفی­شده در مورد مقوله‌های شعاعی نمی‌تواند به آسانی این مقوله‌بندی را تبیین نماید. همچنین یافته‌ها حاکی از این بود که مقوله‌های شعاعی حاصل در آموزش زبان و فرهنگ‌نگاری نوین قابل استفاده می‌باشند.

Keywords

• مقوله‌شعاعی
• مقوله‌بندی
• استعاره مفهومی
• مجاز
• علاقه