19’uncu Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda Gerçekleşen Askerî Müdahale Ve Darbelerin Modernleşme Sürecine Etkileri

Abstract

1923’de kurulan Cumhuriyet, kurumsal, örgütsel ve kültürel açıdan, Osmanlı İmparatorluğu’ndan birçok miras devralmıştır. Askerlerin devlet güvenliğinin tehlikeye düşmesi halinde, yönetime müdahale etmesi de Osmanlı’dan genç Türkiye Cumhuriyeti’ne miras kalan bir gelenektir. Her ne kadar radikal siyasi değişiklikler ile tarihi süreklilik kesilmişse de ve resmi tarih Osmanlı’dan kopuş üzerine inşa edilse de, toplumsal, siyasal, kültürel, ekonomik ve felsefi dinamikler devamlılığa işaret etmektedir. Bu çalışmanın amacı; Tanzimat sonrası askeri müdahale ve darbeleri, konu hakkında yazılmış ikincil kaynaklar ışığında inceleyerek günümüz Türkiye’sinin darbelerle olan sınavına ışık tutmak, literatüre bir katkı sunmaktır. Bu bağlamda Osmanlı’nın modernleşme sürecinde karşılaştığı darbeler analiz edildiğinde, imparatorluğun iç siyasetinden ve dinamiklerinden kaynaklanan sebepler kadar, dönemin büyük güçlerinin, özellikle de İngiltere ve Rusya’nın etkisi ile saray ve Babıali’nin dış politika tercihlerinin belirleyici olduğu görülmektedir. Ayrıca; her iki dönemin, askeri müdahalelere dayanak oluşturan kurumsal dinamikleri farklılık arz etmesine rağmen, siyasal kültür, ideoloji, askeri eğitim ve sosyo-ekonomik yapı gibi değişkenleri benzerlik göstermektedir.

Keywords

• osmanlı i̇mparatorluğu
• cumhuriyet
• modernleşme
• reform
• müdahale