کاربرد فرآیند مسکات برای ارزیابی و بهبود عملکرد شبکه آبیاری و زهکشی گتوند

Abstract

محدودیت منابع آب و بهره‌وری پایین آب در بخش کشاورزی، به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آب، ضرورت بهبود عملکرد شبکه‌های آبیاری را ایجاب می‌نماید. برای این منظور یکی از اقدامات لازم، استفاده از رویکردی نظام‌مند برای ارزیابی و بهبود عملکرد سامانه‌های آبیاری می‌باشد. رویکرد مسکات (MASSCOTE) روشی همه جانبه در ارزیابی سامانه‌های آبیاری در مقیاس متوسط تا بزرگ، از دیدگاه بهبود عملکرد تحویل آب است. مسکات در چارچوب یک روش گام‌به‌گام به تهیه برنامه‌های نوگرایی کمک می‌کند. در این تحقیق ارزیابی و بهبود عملکرد شبکه آبیاری گتوند با استفاده از رویکرد مسکات صورت گرفت. براساس نتایج به‌دست آمده، مشارکت بهره‌برداران و تلفیق نظرات و خواسته‌های منطقی آن‌ها در مدیریت شبکه گتوند، می‌تواند راهگشای حل بسیاری از مسائل شبکه باشد. ایجاد تشکل‌های آب‌بران، موجب کاهش مشکلات مرتبط با تخلفات برداشت آب، و سهولت دسترسی به بهره‌برداران و تنظیم قراردادهای ایشان می‌شود. اصلاح شیوه مرسوم توزیع آب و جایگزینی آن با روش توزیع حجمی، ظرفیت مناسبی برای کاهش تلفات آب و ارتقاء بهره‌وری در شبکه ایجاد می‌کند. با توجه به محاسبات صورت گرفته، آب ورودی، نشت و زهکشی شبکه به ترتیب 5/1209، 2/113 و 771 میلیون مترمکعب می‌باشند. براساس بیلان آبی شبکه، میزان تبخیر-تعرق محصولات 325 میلیون مترمکعب و نیاز خالص آبیاری با استفاده از اطلاعات هواشناسی، 389 میلیون مترمکعب محاسبه گردید، که میزان تبخیر-تعرق سالانه محصولات، 64 میلیون مترمکعب کمتر می‌باشد. با توجه به نتایج مسکات، جهت بهبود عملکرد شبکه، اصلاح بیلان آبی و تامین بهتر نیاز آبی محصولات، اصلاح الگوی کشت، بهبود روش‌های آبیاری، و اصلاح ساختار مدیریت شبکه توصیه می‌شود.

Keywords

• ارزیابی مدیریت شبکه
• خدمات تحویل آب
• مدیریت بهره‌برداری و نگهداری
• نوگرایی