اقتصاد کشاورزی و توسعه (Sep 2023)
اثر متغیرهای اقلیمی و نقش تحریم ها در میزان تولیدات زراعی ایران
Abstract
در سال‌های اخیر موضوع تغییرات آب و هوایی ناشی از گرم شدن کره زمین، تبدیل به یک نگرانی عمده و چالشی مهم در سراسر جهان شده است که نیاز به اقدام جامع و متقابل دارد و کشاورزی وابسته‌ترین بخش، به اقلیم است. ایران به دلیل وجود اقلیم گرم‌وخشک در خطر آسیب‌های جهانی این تغییرات، قرار دارد. بعلاوه تحریم‌های همه جانبه بر بخش کشاورزی تاثیر داشته است. پژوهش حاضر به بررسی اثرات متغیرهای اقلیمی دما و بارش و میزان انتشار دی‌اکسید‌کربن به همراه اثر تحریم بر روی کل تولیدات زراعی ایران طی سال‌های 1350 الی 1398 با استفاده از مدل اقتصادسنجی حداقل مربعات معمولی کاملا اصلاح شده (FMOLS) می پردازد. متغیرهای کود شیمیایی و سطح زیرکشت، و همچنین سرمایه ثابت در ماشین‌آلات بخش کشاورزی نیز به عنوان شاخصی از تکنولوژی، استفاده شده است. نتایج نشان داد که همه متغیرها اثر معنی‌داری بر تولید داشته‌اند. متغیر اقلیمیِ متوسطِ دمای سالانه و مجموع بارش سالانه ارتباط غیرخطی با تولید پیدا کرده و معنی‌داری آن به صورت U معکوس می‌باشد. همچنین متغیرهای کود و سطح زیرکشت اثر مثبت و متغیرهای دی‌اکسید‌کربن ((CO2 و اثر تحریم؛ رابطه منفی بر کل تولیدات زراعی ایران دارند. یافته‌های این تحقیق می تواند در ارائه برنامه‌های راهبردی برای سیاستگذاران در مواجه با تغییرات اقلیمی، به‌کار گرفته شود. از جمله پیشنهاد می‌شود دولت با سرمایه‌گذاری بیشتر در مکانیزاسیون بخش کشاورزی و اعطای تسهیلات و اعتبارات با اولویت آموزش کشاورزان و استفاده از ارقام و واریته‌های مقاوم به دما نیز، به صورت منطقه‌ای در برابر پدیده تغییر اقلیم، اقدام نماید.
Keywords
