تحقیقات تاریخ اجتماعی (Aug 2023)
مقدمه‌ای تحلیلی در حفاظت و مرمت بناهای‌تاریخی از منظر تاریخ اجتماعی
Abstract
بیان مسئله: خلقِ آثار ارزشمندِ هنری و معماری را در هر جامعه ای بخش مهمی از کنشهایِ فرهنگیـ اجتماعی محسوب میشود. اقدامات حفاظتی و مرمتیِ احتمالی در این آثار نیز به تبعِ آن، میتواند کنشی فرهنگی و اجتماعی باشد. عموماً امر حفاظت‌ومرمت از آثار و بناهای تاریخی را در ساحتی انسانگرا و مدرن مورد نقد و بررسی قرار میدهند اما می توان نمونه هایی از این دست کنشهای فرهنگی ـاجتماعی را در بستر تاریخ و دوره پیشامدرن یافت که از منظر هدف اگر نه به تمامی، در بخشهای عمدهای با این رویکرد تطابق دارد.روش پژوهش: بر همین اساس و با جستاری توصیفی-تحلیلی و با نظرداشت رویکرد تاریخ اجتماعی برخی از نمونه های موجود و پاره ای از کنش های مضبوط در منابع تاریخی را مورد واکاوی قرارداده ایم. پرسش اصلی این پژوهش آن است که نگهداری و مرمت بناهای تاریخی به عنوان یک کنشِ فرهنگی ـاجتماعی چگونه در ساحت تاریخ اجتماعی می تواند تحلیل گردد؟ پاسخ به این پرسش، از آن جهت اهمیت می یابد که اقدامات حفاظتی و مرمتی، نه الزاماً کنشی مدرن بلکه رفتاری فرهنگی، اجتماعی است که در برخی موارد با نیات سیاسی و دینی رخ داده و بخش هایی از زیستِ اجتماعی و فرهنگی مردم در جامعه پیشامدرن در ایران را روشن و قابل تحلیل میسازد.نتیجه: ضمن اثبات جاری بودن فرهنگِ توجه به بناهای تاریخی در طول زمان، به دلایل مختلف ازجمله؛ ارزشمندی، علقه های ملی و دینی و باورهای فرهنگی و اجتماعی و خواسته ای سیاسی، این فرهنگ در پدیداری نوعی آگاهی و سپس ایجاد کنش های اجتماعیِ حفظ ومرمت، و در برخی موارد نیز تخریب آثارتاریخی و فرهنگی با همان دلایل مؤثر بوده است.
Keywords
