جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای (Mar 2013)
The Role of Knowledge and Risk Approach in Defining Social Vulnerability Differences of Tehran City Against Earthquake
Abstract
آسیب‌پذیری بالای شهر تهران نسبت به زلزله بخصوص «محله‌ها و خانوارهای جنوبی شهر» مسأله‌ای است که نیازمند راه‌حل‌های مبتنی بر مطالعات کل‌نگر می‌باشد، امّا تمرکز بر راه‌حل‌هایی چون ارتقای دانش و نگرش ریسک این سوال را مطرح می‌کند که «نقش دانش و نگرش ریسک در تبیین تفاوتهای آسیب‌پذیری در برابر زلزله چقدر است؟» سوالی که پاسخ صحیح به آن جهت هدایت سیاستهای کاهش آسیب‌پذیری ضروری است. بنابراین جهت تبیین تئوریک، پیشبنة آسیب‌پذیری بررسی، مفاهیم تبیین کنندة مسألۀ انتخاب و مدل نظری و مطابق آن فرضیه‌های پژوهش ارائه گردید. برای داوری فرضیه‌ها، واحد تحلیل خانوار در محله تعیین، حجم نمونه با روش کوکران محاسبه و با روشهای خوشه‌ای و سیستماتیک نمونه‌گیری شد. داده‌های مورد نیاز نیز از طریق پرسشنامه گردآوری و از طریق روشهای همبستگی، واریانس یکطرفه، رگرسیون و تحلیل مسیر تحلیل گردیدند. نتایج نشان داد که نه تنها دانش و نگرش ریسک رابطة معکوس و نسبتا ضعیفی با میزان آسیب‌پذیری دارند و در تبیین تفاوتهای آن، نسبت به متغیرهای پایگاه اقتصادی اجتماعی و محله از نقش بسیار پایین‌تری برخوردارند، بلکه خود عمدتا متأثر از پایگاه و شرایط اجتماعی اقتصادی خانوارها هستند. بنابراین ارتقای دانش و نگرش ریسک به تنهایی و بدون توجه به سیاستهای کاهش فقر و افزایش دسترسی به منابع بخصوص برای طبقه‌های متوسط و پایین‌تر نتیجه بخش نخواهد بود.
