تحلیل همدیدی خشکسالی های استان خراسان رضوی

Abstract

خشکسالی، بارش کمتر از متوسط ریزش‌های جوّی سالانه و توزیع ناموزون بارندگی است. این پدیده طبیعی، ریشه در نوسانات اقلیمی وگردش عمومی هوا دارد. بزرگی و فراوانی خشکسالی ها در طول زمان، الگوهای مشخصی را نشان می‌دهند. هدف این پژوهش، شناخت الگوهای سینوپتیکی رخداد خشکسالی ها در استان خراسان رضوی است. از میان ایستگاه‌های هواشناسی سینوپتیک استان، ده ایستگاه انتخاب گردید و داده‌های بارش 9 ماه از سال تا پایان سال 2007مورد استفاده قرارگرفت. با شاخص SPI دوره‌های 3 ماهه خشک مشخص شد و از بین ماه های خشک، خشکسالی‌های فراگیر در منطقه درمجموع17مورد پدیده خشکسالی تعیین گردید. به منظور شناسایی الگوهای سینوپتیکی داده‌های ژئوپتانسیل متر، سطح زمین وتاوایی از سایت NCEP/NCAR استخراج شد و برای ایجاد ماتریس در محدوده بین عرض 10تا 70درجه شمالی و طول 10- تا 80 درجه شرقی مورد استفاده قرار گرفت. به منظور کاهش و انسجام داده ها و مشخص کردن عامل‌های خشکسالی از روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی استفاده گردید. تعداد پنج مولفه اصلی، که بیش از 95 درصد کل واریانس داده ها را توجیه کرده، انتخاب شد. یافته ها نشان داد رفتار پرفشار جنب حاره، عدم تشکیل ناوه بادهای غربی بر روی دریای مدیترانه و تشکیل جبهه قطبی در مدار بالا سبب عدم انتقال رطوبت و پایداری هوا در منطقه بوده و شرایط خشکسالی را فراهم کرده است.

Keywords

• خشکسالی
• خراسان رضوی
• بارش
• الگوهای جوی
• تحلیل عاملی