منظر (Jan 2016)
منظر هندی- ایرانی، باغ‌های دِکَن در جنوب هند
Abstract
این مقاله به بررسی برخی از باغ های هندی-ایرانی قرن شانزدهم و هفدهم در منطقۀ «دکن»، در جنوب هند می پردازد. مدعای مقاله این است که نوع زمین و شیوۀ مدیریت آب در جنوب هند گونه ای از منظر را پدید آورده که به طور قابل ملاحظه ای با آنچه در شمال هند و ایران وجود دارد متفاوت است. باغ های دکن که در نزدیکی منابع فراوان آب قرار گرفته‌اند، پاسخی به بستر جغرافیایی و فرهنگ بومی هستند. عمارت هایی که در میان آب ساخته شده‌اند و جزئیات استخرهایی که در دوران پادشاهیِ عادل شاهیان در نزدیکی «بیجاپور» ساخته شده‌اند شاهد این امر هستند. جانمایی کاخ‌ها بر روی تپه های مشرف بر آب و باغات وسیع نیز پاسخی به بستر جغرافیا و فرهنگ بوده؛ چنانکه در حیدرآباد و «گُلکُندا» در دوران سلسلۀ قطب‌شاهیان شاهد آن هستیم. در این منطقه و همچنین در بیجاپور، از باغها در فصول بارانی نیز استفاده می شده است. با اینکه زنان، شاه را در بازدید از باغات همراهی می‌کردند، باغ های ویژۀ زنان، با نام باغ های «زنانه»، تنها در ارگ وجود داشته است؛ جایی که بتوان حفظ حریم خصوصی آنان را تضمین کرد. مردم، به طور کلی، تنها گاه به گاه و پس از بازدید سلطان بود که می توانستند از باغ های لذتِ شاهی بهره مند شوند. باغ های دکن همچون دیگر باغات شبه قارۀ هند نه فقط در روز که خصوصاً شبها مورد استفاده بوده است. از آنجا که بسیاری از گل های هندی سفید، بسیار خوشبو و جاذب حشرات شبانه اند و شبها برای گرده افشانی باز می شوند، یک سنت شب‌نشینی هندی به نام «ماه-باغ» وجود داشته است. به طور سنتی دیرزمانی است که در شبه قارۀ هند گل های خوشبو با عشق و انگیختگی مرتبط است و عاشق پیشگان در باغ ، خصوصاً در خنکای روز که گل‌ها عطر خود را می‌پراکنند محظوظ می شدند. در نتیجه می‌توان گفت هرچند باغ‌های دکن از خانوادۀ باغ‌های هندی-ایرانی بوده و به نوع مشابهی استفاده می‌شده است، نوع زمین و استفاده از شیوه‌های هندی در مدیریت و ذخیرۀ آب در منطقۀ دکن، منظری را رقم زده است که ریشه در خاک هند دارد. اگر این باغ ها به لحاظ سبک، ایرانی هستند اما مزاج و طبعی بسیار هندی دارند.
