Ochrona Dziedzictwa Kulturowego (Mar 2017)
OCENA WARTOŚCI ZABYTKÓW EPOKI MODERNIZMU Z 1 POŁ. XX WIEKU. PROPOZYCJA METODY KLASYFIKACJI
Abstract
W pracy omówione zostały wszystkie próby oceny wartości zabytków XX wieku oraz wymienione najważniejsze polskie badania mające na celu ocenę XX-wiecznych budynków. Przedstawiono także kryteria ochrony architektury sporządzone w związku z przepisami wprowadzającymi pojęcie współczesnego dziedzictwa kulturowego zawartymi w ustawie o planowaniu przestrzennym z 2003 roku. Praca omawia wykorzystanie kryteriów oceny wartości XX-wiecznego budynku zgodnie z aktualnie obowiązującą Ustawą o ochronie zabytków. Obejmowałyby one wartość artystyczną - formę obiektu lub kompleksu, jego jakość i wpływ - autentyczność idei, materiału, funkcji, materiału konstrukcyjnego, ponadregionalną i lokalną nowość oraz wartość historyczną - miejsca, ludzi, wydarzeń - europejską, ponadregionalną i lokalną. Zasugerowano również, aby zróżnicować wartość zabytków na europejską, ponadregionalną i lokalną. W przypadku poszczególnych zabytków należałoby zastosować następujące kryteria: określenie wartości bezwzględnie chronionych, wartości, które można przekształcić oraz wartości utracone, ale potrzebne do odtworzenia. Należałoby zastosować regułę postulującą większy zakres ochrony w przypadku zabytków o wyższej randze. Podstawą do wyboru XX-wiecznych zabytków powinny być dokumenty źródłowe zweryfikowane literaturą i aktualnymi badaniami. Wybór tych obiektów winien być warunkowany następującymi wytycznymi: powinien być prosty i klarowny według dokładnie określonych kategorii i przy możliwie najmniejszej liczbie kryteriów oceny; powinien być zgodny z polskim prawem; musi umożliwiać selekcję zamiast pomnażać w bezmyślny sposób kolejne grupy cennych zabytków i wartości trudnych do zdefiniowania. Ocena wartości modernistycznych zabytków i selekcja najcenniejszych budynków powinny stanowić podstawę do ustalenia rodzaju ochrony zabytków z tego okresu.
Keywords
