اثر تنش خشکی بر جوانه‌زنی بذر، کلروفیل، پرولین و فعالیت آنزیم آنتی‌اکسیدان دو رقم متحمل و حساس کلزا (.Brassica napus L)

Abstract

خشکی یکی از مهمترین فاکتورهای محدود کننده رشد و نمو گیاهان است. این تحقیق به منظور شناسایی برخی مکانیسم‌های تحمل به تنش خشکی حاصل از کاربرد پلی‌اتیلن‌گلیکول 6000(PEG) در دو رقم حساس (Po4) و متحمل (Ag) گیاه کلزا به‌ترتیب در دو مرحله جوانه‌زنی (0، 0.14-، 0.48-، 0.71- و 1.17- مگاپاسکال) و مرحله رویشی (0، 0.29-، 0.48- و 0.71- مگاپاسکال)، انجام گرفت. نتایج مشخص نمود با افزایش خشکی درصد جوانه‌زنی و طول ساقه‌چه کاهش یافته، به‌طوری که در پایین‌ترین پتانسیل آبی به صفر رسید، در حالی‌که طول ریشه‌چه ابتدا در پتانسیل اسمزی 0.14- مگاپاسگال افزایش و سپس با کاهش پتانسیل آب محیط کاهش یافت. در مرحله دوم، میزان رنگیزه‌های فتوسنتزی با افزایش شدت تنش کم‌آبی روند افزایشی داشت، به-طوری که بیشترین افزایش تحت تنش متوسط در رقم حساس و در رقم متحمل تحت تنش شدید مشاهده شد. همچنین میزان پرولین تا تنش خشکی متوسط افزایش یافت که مقدار افزایش در رقم متحمل به‌طور معنی‌داری بیش از رقم حساس بود. بررسی فعالیت آنزیم گایاکول پراکسیداز نشان داد به‌غیر از سطح خشکی شدید بین سایر تیمارها اختلاف معنی‌دار آماری مشاهده نشد و فعالیت این آنزیم در ریشه گیاه متحمل بیش از گیاه حساس بود. در مجموع با توجه به بالا بودن میزان رنگیزه‌های فتوسنتزی، پرولین و فعالیت گایاکول پراکسیداز در رقم متحمل می‌توان پیشنهاد نمود افزایش کارایی فتوسنتز تحت تنش در نتیجه‌ی افزایش رنگیزه‌های فتوسنتزی، حذف موثرتر گونه‌های اکسیژن فعال (ROS) به‌دلیل بالا بودن فعالیت آنزیم گایاکول پراکسیداز، کاروتنوئیدها و سازگاری بیشتر حاصل از تجمع پرولین، بخشی از سازوکارهای مقاومت به کم‌آبی در رقم متحمل به حساب می‌آیند.

Keywords

• اسموتیکوم
• پلی‌اتیلن‌گلیکول 6000
• رشد
• رنگدانه‌های فتوسنتزی
• گایاکول پراکسیداز