مطالعه زبانشناختی تعبیر قرآنی "سراحا جمیلا"

Abstract

بررسی واژگان قرآنی برساخته از ریشه‌ی «س-ر-ح» نشان می­دهد که شش‌مورد با آیات طلاق و یک‌مورد با فرستادن دام‌ها به چَراگاه و رها کردن چهارپا مرتبط است. توجه به کاربردهای ریشه مذکور در اشعار جاهلی و دیگر زبان­های سامی نیز کاربرد مشابه­ای را نشان می­دهد. همزاد این ریشه به صورت خاص در متون مقدس یهودی-مسیحی به زبانهای عبری، آرامی و سریانی، مانند متن قرآن، به صورت موازی دال بر دو معنای ملموس و انتزاعی است. از این رو، پژوهش حاضر به طور مشخص درباب این مسأله سخن می­گوید که قرآن ذیل ریشه«س-ر-ح» در بیان چگونگی انجام طلاق از چه زبانی بهره‌برده است. روش این پژوهش نیز توصیفی-تحلیلی است. یافته­های پژوهش پیش­رو نشان می­دهد که شیوه کاربست­ مذکور استعاری است و سویه مورد تاکید در آن، آزاد ساختن سریع و آسان زن از خانه شوهر است. این مفهوم که از طریق تصویری ملموس در ذهن مخاطبان قرآن می­نشیند، دال بر ممانعت از آزار زنان به وقت طلاق است و با شواهد قرآنی مختلف قابل تایید است. نتیجه آنکه، قرآن کریم با تعبیر ﴿سَرَاحًا جَمِیلًا﴾ زاویه دید متفاوتی را نسبت به موضوع طلاق ارایه می­کند که گفتمان حاکم بر آن، ممانعت از آزار زنان و تجاوز به حقوق ایشان به هنگام طلاق است. افزون بر این، یافته­های ریشه­شناختی این مقاله نشان می­دهد که ریشه‌ی عربی «س-ر-ح» در زبان­های سامی پیش­گفته به دو صورت خود را نشان می­دهد؛ نخست، «س-ر-ح» و دوم «ش-ل-ح».

Keywords

• سرح
• قرآن کریم
• زبان‌های سامی
• استعاره‌ی مفهومی
• طلاق