Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Sep 2020)
Gurluların Var Olma Mücadelesinde Bir Dönüm Noktası: Âhengerân Savaşı (400/1010-1011)
Abstract
Gurlular 552-612/1157-1216 yılları arasında Gazne ve Herat sınırlarında bulunan Afganistan’ın dağ-lık bölgesinde bağımsız bir devlet kurmuşlardır. Bu devletin kuruluşundan önce hanedana mensup şahsiyetlerin bölgede federatif bir şekilde hüküm sürdükleri bilinmektedir. Bağımsızlığa giden süreç yaklaşık olarak iki yüz yıl sürmüştür. X. asrın ortalarından itibaren Gur hanedan üyelerinin komşu devletlerle birtakım mücadelelere giriştikleri görülmektedir. Bunlardan ilki Gazneliler Devleti’dir. 352/963 yılında Gazne şehrinde Alptegin tarafın-dan temelleri atılan bu devlet, Sebüktegin zamanında sağlam temeller üzerine oturtulmuş ve teşkilatlı bir yapı-ya bürünmüştür. Mahmud b. Sebüktegin’in hüküm sürdüğü yıllar ise (388-421/998-1030) Gazneli Devleti’nin en parlak dönemini ihtiva etmektedir. Gurlu-Gazneli münasebetlerinin Sebüktegin’in iktidarı zamanında başla-dığı, kaynaklardan anlaşılmaktadır. Karşılıklı ilişkilerin pek de dostane bir hal almadığı bu dönem ve yaşanan savaşlar Gur bölgesinin doğu kısmının Gaznelilerin hâkimiyeti altına geçmesi ile neticelenmiştir. Ancak Sultan Mahmud döneminde Gurluların itaatten çıkmaları iki devleti bir kez daha karşı karşıya getirmiş ve yeni bir mücadele safhası başlamıştır. Gurlu-Gazneli askerî harekâtlarının en somut örneklerinden biri olarak sayılabi-lecek Âgengerân Savaşı, neticeleri itibarı ile her iki devlet için de en önemli savaşlardan biridir. Bu çalışmada zikredilen savaşa giden süreç ve bu savaşın sonuçları değerlendirilmiştir.
