بررسی اثرات زیست‌محیطی و اقتصادی طرح‌های آبیاری تحت فشار مینی‌بابلر در شهرستان بیرجند

Abstract

هدف این پژوهش، بررسی اثرات زیست‌محیطی و اقتصادی توسعه طرح‌های آبیاری تحت فشار مینی‌بابلر به‌عنوان یک سامانه مدرن آبیاری در شهرستان بیرجند در استان خراسان جنوبی از دیدگاه کشاورزان و بهره‌برداران بوده است تا از این طریق بتوان فرایندهای کمی و کیفی این طرح‌های آبیاری را اصلاح و بازنگری نمود. ابزار سنجش پرسشنامه بوده و نتایج این پژوهش نشان داد که اغلب کشاورزان، ارزیابی مطلوبی از اثرات زیست‌محیطی و اقتصادی طرح داشته‌اند. نتایج حاکی از آن بود که عامل اقتصادی مهم‌ترین عامل در طول ارزیابی‌ها به‌دست آمد که شامل چندین متغیر مانند بهبود کیفیت و کمیت محصولات تولیدی، کاهش زمان و هزینه‌های آب و آبیاری، کاهش هزینه‌های کارگری، افزایش سطح زیرکشت و افزایش درآمد حاصل از کشاورزی بود که حدود 2/26 درصد واریانس کل را تبیین می‌کرد. عامل دوم، عامل زیست‌محیطی بود که شامل متغیرهای کاهش آفات و بیماری‌ها، کاهش علف‌های هرز و جلوگیری از زهدار شدن خاک و استفاده مناسب‌تر از کود و سم است که 6/21 درصد واریانس کل را تبیین می‌کند. هم‌چنین اثرات آبیاری مینی‌بابلر بر نهاده‌های کشاورزی نیز به‌عنوان عامل سوم ارزیابی شد که شامل متغیرهای افزایش ضریب مکانیزاسیون، مصرف کم‌تر بذر در هکتار، رعایت الگوی کشت و مصرف کم‌تر آب بوده که در حدود 8/17 درصد واریانس کل را بیان کردند. عامل اجتماعی نیز به‌عنوان عامل چهارم شامل متغیرهای همکاری بهره‌برداران در نگهداری از سیستم، کسب اعتبار اجتماعی و رعایت نوبت آبیاری بوده و 2/11 درصد واریانس کل را تبیین می‌کند. در پایان، پیشنهادهایی جهت موفقیت در اجرا و بهره‌برداری از این گونه پروژه‌ها ارائه گردیده است.

Keywords

• آبیاری تحت فشار
• اثرات زیست‌محیطی
• آزمون‌های آماری
• مینی‌بابلر