Erciyes İletişim Dergisi (Jan 2011)
‘DEMOKRATİK AÇILIM' KONUSUNUN YAZILI BASIN TARAFINDAN YANSITILAN SÖYLEMLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME
Abstract
Demokratik açılım konusu kamuoyuna yansıdığı andan itibaren siyasal partiler ve sivil toplumörgütleri başta olmak üzere toplumun her kesiminden farklı sesler yükselmiştir. Bu arada konununmedyada ele alınması ve kamuoyuna aktarılmasında ise medya kuruluşları arasında söylemfarklılıkları göze çarpmıştır. Bunun temel nedeni olarak medyanın toplumsal olayları sadecekamuoyuna yansıtmakla kalmayan, aynı zamanda toplumsal güç/iktidarı da inşa eden bir özelliğesahip olması gösterilebilir. Söylem terimi çok basit bir ifade ile kullanılan dil ve dil pratiğişeklinde tanımlanabilir. Medya aracılığı ile egemen söylemlerin nasıl kurulduğunu anlamak içinhaberde kullanılan dilin incelenmesi gerekir. Ancak günümüz gazetecilik pratiklerinebaktığımızda bu günlük dilin haber metinlerinin üretilmesi sürecinde farklı dilsel kodlamabiçimleri aracılığı ile gerçekleştirildiği görülmektedir. Her gazetenin habere ilişkin yazı vefotoğrafları sayfaya yerleştirme biçimi, yazı karakterlerinin büyüklüğü, kullanılan başlıklar, altbaşlıklar, ara yazılarda seçilen kelimeler haber diline hâkim olan egemen söylemin oluşmasınasöz konusu bu kodlar aracılığı ile katkıda bulunmaktadır. Radikal, Sabah ve Ortadoğugazetelerinde ‘demokratik açılım' konusu hakkında aktörlerin ne söylediğini, ön kabullerin vedeğerlerin kamuoyuna nasıl yansıtıldığını gösteren haberlerin kodlarını ve metinlerini nitel biraraştırma yöntemi olan ‘söylem analizi' ile çözümlemeyi amaçlayan bu çalışmada haberkaynaklarının ne olduğu, haber başlıkları ve haberde yer alan aktörlerin nasıl temsil edildiği veonlar hakkında ne söylendiği incelenmiş ve araştırma sonucunda medyanın toplumdaki farklıgörüşleri dengeli bir biçimde sayfalarına taşıyamadığı, araştırmaya konu olan her üç gazetedede sahiplik yapısının, ideolojik görüşlerin, ulusal çıkarların, sosyo-ekonomik kaygıların ve iktidarilişkilerinin (iktidara yakınlık/uzaklık) haberlerin seçilmesi, tasarlanması ve sunulmasıaşamalarında etkili olduğu açıkça karşımıza çıkmıştır.
