Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (Jun 2021)
Dârü’l-Funûn Hukuk Fakültesi Müderrisi Mehmed Nesîb Bey’in “Mecelle’nin Islahına Doğru” Makalesinin Hukukî Açıdan Değerlendirmesi
Abstract
Osmanlı dönemi hukukçularından Zeynelabidinzâde Ebu’l-Fazl Seyyid Mehmed Nesîb Bey Suriye/Humus’ta doğup İstanbul’da vefat etmiştir. Osmanlı Devleti mahkemelerinde hakimlik, Dârü’l-Funûn Hukuk Fakültesinde müderrislik ve Dâru’l-Hikmeti’l-İslâmiye’de üyelik gibi pek çok vazifede bulunmuş, hukuk alanında Fıkh-ı Hanefî’nin Esasâtı ve Kıyâs ve Deyne Müte‘allik Mesâil, Daman-ı Menfa‘at Meselesinde Hanefiyye ile Şafi‘iyyenin Münazara-i İçtihadiyesi ve Müçtehidîn-i Hanefîyeden Kemal İbn-i Hümâm’ın Galebe-i Gasıbda Menafi‘in Ale’l-ıtlak Mazmûniyeti İle İftânın Lüzûmu Hakkındaki Kavl gibi kitap ve makaleler yazmıştır. Mehmed Nesîb Bey’in Mecelle’nin Islahına Doğru makalesi, Hukuk Fakültesi Mecmuası’nın 1. Sene Rumi Eylül 1332, Hicri Zilka’de 1334, Miladi Eylül 1916 Salı günü tarihli Hukuk-i Medeniye Tedkîkâtı bölümü altında yayımlanmıştır. Makalede, Mecelle’de ele alınan muamelat konularının kısmen tahlili yapılmakta, örfün muamelat hükümlerine tesiri üzerinde durulmaktadır. Makale, şartlı satım akdi konusunda ayrıntıya gidilmekte kısmen de faiz meselesi hakkında İslam hukukçularının neden farklı kanaatlere sahip olduklarına yer verilmektedir. Makale, Mecelle’ye olan ihtiyacı ortaya koymakla beraber, hukukçuların Mecelle üzerinde ıslah ve olgunlaştırma çalışmalarında bulunması gereğine de işaret etmektedir. Makale, her ne kadar Mecelle’nin daha fonksiyonel bir yapıya sahip olması amacıyla kaleme alındığı izlenimini vermekte ise de aslında İslam hukukunda ca’li şartlar olarak da bilinen satım akdinde ileri sürülen ilave şart veya şartların geçerli olup olmaması üzerine odaklanmaktadır. Makalede Mehmed Nesîb Bey’in hayatı ve eserlerine yer verildikten sonra Mecelle’nin yapısına ve ıslahına yönelik çalışmalara değinilerek makalede ele alınan konular hukuki açıdan tahlil edilecektir.
