الگوی پایداری در بهینه‌سازی کاربری اراضی در حوضة آبخیز حبله‌رود

Abstract

ترکیب مناسب کاربری اراضی از عوامل مهم در حفظ و پایداری منابع آب و خاک به‏ ویژه در بستر حوضه­ های آبخیز است. در مطالعه حاضر، با در نظر گرفتن همزمان شاخص ­های اقتصادی، اجتماعی و زیست ‏محیطی، نحوه بهره برداری بهینه و پایدار از اراضی حوضه آبخیز حبله ‏رود بررسی شد. بدین منظور، از مدل ابزار ارزیابی آب و خاک (SWAT) و روش­ های فرا رتبه‏ ای پرومتی (PROMETHEE) و الکتره (ELECTRE) به ‏عنوان دو نمونه از مدل‏ های تصمیم­ گیری چندشاخصه استفاده شد. داده­ های مورد نیاز در تعیین شاخص‏ های زیست‏ محیطی از جمله دما، بارش، رطوبت، تبخیر وتعرق برای یک دوره 26ساله و داده ­های مربوط به شاخص ­های اقتصادی و اجتماعی شامل هزینه تولید، درآمد ناخالص و میزان اشتغال در سال 1396 گردآوری شد. نتایج نشان داد که کاربری باغ در جنوب حوضه هم از لحاظ اقتصادی- اجتماعی و هم از لحاظ زیست ­محیطی، در رتبه اول و کاربری مرتع در شمال حوضه در رتبه آخر انواع کاربری­ ها قرار دارند؛ همچنین، در کاربری­ های باغ در شمال حوضه و مرتع در جنوب حوضه، تضاد رتبه‏ بندی چه از لحاظ شاخص ­های اقتصادی- اجتماعی و چه از لحاظ شاخص ­های زیست­ محیطی مشاهده شد. از ­این­رو، بر مبنای ارزیابی به ­دست‏آمده، پیشنهاد­هایی در راستای بهبود وضعیت و توسعه اراضی مورد مطالعه ارائه شد.

Keywords

• کاربری اراضی
• مدل ارزیابی آب و خاک
• مدل‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه
• حوزه آبخیز حبله‌رود