Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (Jun 2023)
İslam’da Temel Hak ve Özgürlüklerin İlkesel Dayanakları
Abstract
Temel hak ve özgürlükler bütün toplumlar tarafından benimsenen insani değerlerdir. Gelişim süreci neredeyse insanlık tarihi kadar uzun olan bu değerler, ancak son bir kaç yüzyıl içinde belli bir düzeye ulaşabilmiş, birey ve toplum hayatına girebilmiştir. İnsan hak ve özgürlükleri, Batı Dünyası’nda 18. yüzyıldan itibaren çeşitli tarihlerde yayınlanmış bazı bildiri ve sözleşmelerle gündeme gelmiş ve güvence altına alınmaya çalışılmıştır. İslam’da ise yaklaşık on beş yüzyıl önce insan hak ve özgürlükleri kapsamlı bir biçimde ele alınmış ve İslam hukukunun önemli bir parçası olarak güvence altına alınmıştır. İnsan hakları, kültür, anlayış ve inancı ne olursa olsun kimsenin ilgisiz kalamayacağı bir konudur. Nitekim bireyler kadar, baskıcı rejimlerin bile artık insan hakları kavramına kayıtsız kalamadığı görülmektedir. İnsan hakları kavramını Kur'an'ın ortaya koyduğu ilkeler çerçevesinde incelemek son derece önemli bir konudur. Bu makalede temel hak ve özgürlüklere ilişkin Kur’an’ın bazı ayetlerinde yer alan anlamlar deskriptif bir yaklaşımla objektif bir biçimde ele alınacak, İslam’ın temel hak ve özgürlüklere ilişkin anlayışı analiz edilecektir. Bu çalışma ile İslam açısından hayat, mülkiyet, inanç hakkı, düşünce ve ifade özgürlüğü, özel hayatın gizliliği gibi temel hak ve özgürlüklerin ilkesel dayanaklarının tespit edilmesi amaçlanmaktadır.
