عوامل موثر بر قصد مصرف نوشیدنی‌های شیرین شده در دانش‌آموزان ابتدایی شهر اراک: کاربردی از نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده

Abstract

زمینه و اهداف: مصرف بی‌رویه نوشیدنی‌های شیرین شده در بین دانش‌آموزان مقطع ابتدایی رو به افزایش است و با پیامدهای منفی سلامتی به ویژه بروز بیماری‌های مزمن در بزرگسالی ارتباط دارد. شناخت پیش‌بینی‌کننده‌های کاهش قصد مصرف این نوشیدنی‌ها، طراحی مداخلات موثرتر را ممکن می‌کند. مطالعه حاضر با هدف تعیین عوامل موثر بر قصد مصرف نوشیدنی‌های شیرین شده در دانش‌آموزان ابتدایی با استفاده از نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده انجام شد. مواد و روش‌ها: اين مطالعه مقطعی-تحلیلی بر روي 300 دانش‌آموز مقطع ابتدايي شهر اراك انجام شد. دانش‌آموزان به صورت نمونه‌گيري خوشه‌ای انتخاب شدند. میزان لیوان/ روز مصرف نوشیدنی‌های شیرین شده دانش‌آموز و مادران آنها و سازه‌های نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده جهت تعیین موثرترین سازه‌های پیشگویی‌کننده قصد کاهش مصرف نوشیدنی‌های شیرین شده در دانش‌آموزان با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته بررسی شدند و با آزمون رگرسيون خطي تجزيه و تحليل انجام شد. رعایت ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه درنظر گرفته شد. یافته‌ها: میانگین سنی دانش‌آموزان 1/26±11/14 سال و ميزان مصرف نوشيدني شيرين آنها 2/59±3/86 ليوان در روز بود. کنترل رفتار درک شده (P<0/001, 0/55=β) و هنجارهای ‌ذهنی‌ (P<0/001, 0/25=β) پیشگویی‌کننده‌های قصد کاهش مصرف نوشیدنی‌های شیرین ‌شده بودند. ‌این متغیرها توانستند 49٪ واریانس قصد کاهش مصرف نوشیدنی‌های شیرین شده را پیشگویی کنند. نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد، سازه‌های کنترل رفتاری درک شده و هنجارهای ذهنی از تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده به طور معنی‌داری قصد کاهش مصرف نوشیدنی‌های شیرین شده را در دانش‌آموزان تبیین کردند. طراحی مداخلات آموزشی کاهش مصرف نوشیدنی‌های شیرین شده در بین دانش‌آموزان مبتنی بر این تئوری توصیه می‌گردد.

Keywords

• دانش‌آموزان، نوشیدنی‌های شیرین شده، نظریه رفتار برنامه‌ریزی ‌شده