اقتصاد کشاورزی و توسعه (May 2024)
تحلیل اثرات اصلاح سیاست حمایتی قیمت کف شیر خام بر زنجیرة عرضة محصولات لبنی
Abstract
سیاست‌های قیمت‌گذاری دولت در طول زنجیره عرضه محصولات کشاورزی همواره یکی از چالش‌های سیاست‌گذاران این بخش بوده و یکی از وظایف دشوار سیاست‌گذاران انتخاب بین مجموعه سناریوهایی است که در اجرای سیاست قیمت‌گذاری کشاورزی، از لحاظ اجرایی و قانونی، امکان‌پذیر باشند. در مطالعه حاضر، سناریوهای سیاست حمایتی افزایش قیمت کف و اثرات آنها بر شیر خام در ابتدای زنجیره و محصولات لبنی در انتهای زنجیره عرضه در سال ۱۳۹۹ بررسی شد و گردآوری داده‌های مورد نیاز با مراجعه به پایگاه‌های اطلاعاتی مرکز آمار ایران، وزارت جهاد کشاورزی، انجمن صنایع لبنی ایران، گمرک جمهوری اسلامی ایران، سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای صورت گرفت. با توجه به پیوستگی بازارهای مختلف در طول زنجیره عرضه، برای الگوسازی روابط میان متغیرها، از الگوی تعادل جزئی و همچنین، برای برآورد پارامترها در توابع عرضه شیر خام، توابع عرضه محصولات لبنی و تقاضای محصولات لبنی، به ترتیب، از الگوی پانل پویای خطی، تابع عرضه خطی- لگاریتمی و تظام تقاضای تقریباً ایده‌آل (AIDS) استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که با توجه به کشش‌های توابع عرضه و تقاضای محصولات لبنی، مقدار تغییرات اضافه رفاه تولیدکنندگان شیر خام و کارخانه‌های تولیدکننده محصولات لبنی با افزایش ده تا صد درصدی قیمتها در سیاست حمایتی قیمت کف افزایش می‌یابد، حال آنکه سیاست حمایتی افزایش قیمت کف باعث کاهش مازاد رفاهی مصرف‌کنندگان محصولات لبنی می‌شود؛ همچنین، با اعمال سیاست افزایش قیمت کف، اضافه رفاه اجتماعی افزایش می‌یابد، به گونهای که در صورت اعمال سیاست افزایش ده و صد درصدی قیمت کف، میزان آن، به ترتیب، به ۸۹۸۵ و ۱۶۰۵۳۷ میلیارد ریال می‌رسد. بنابراین، پیشنهاد می‌شود که به منظور افزایش کارآیی و اثربخشی در سیاست حمایتی قیمت کف، اصلاحات لازم در اعمال آن از سوی دولت با نگاه به تورم و هزینه‌های واسطه‌گری صورت گیرد و اثرات متقابل این سیاست بر تغییرات رفاهی مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان در زنجیره‌های متوالی عرضه در خصوص محصولات کشاورزی مانند شیر و فرآورده‌های آن مورد توجه سیاست‌گذاران و اقتصاددانان قرار گیرد.
Keywords
