رابطه بین تسلط اجتماعی مخاطب و کاربرد راهبردهای درخواست توسط دانش‌آموزان نوجوان ایرانی

Abstract

پژوهشگران بسیاری به بررسی کنش­ گفتاری درخواست در فرهنگ­ها و جوامع گوناگون پرداخته­اند. همسو با هدف‌های این پژوهش­ها، مقالة حاضر در پی استخراج و مقوله­بندی راهبردهای (کنش گفتاری) درخواست به‌کاربرده‌شده به‌وسیلة دانش‌آموزان نوجوان ایرانی بر اساس الگوی درک کنش گفتاری بین‌فرهنگی مطرح‌شده توسط بلوم-کولکا، هاوس و کاسپر (1989) با در نظر گرفتن رابطة بین تسلط اجتماعی (قدرت) مخاطب بر نوع و تعداد راهبردهای درخواست است. داده­ها از طریق پرسشنامه تکمیل گفتمان و ایفای نقش گردآوری شد که به‌وسیلة 100 دانش­آموز نوجوان دبیرستانی بیرجندی (50 دختر و 50 پسر) تکمیل و اجرا شد. یافته‌های آزمون خی‌دو و همچنین دو روش گردآوری داده­ها نشان داد که تفاوت معناداری بین تسلط اجتماعی مخاطب و نوع و تعداد راهبردهای درخواست به‌کاربرده‌شده به‌وسیلة این نوجوانان وجود دارد. افزون ­بر این، «آگاه­کننده­ها»، «آماده­سازها» و «زمینه­سازها» بیشترین راهبردهای به‌کاررفته در داده­های پژوهش، چه در پرسشنامه تکمیل گفتمان و چه در ایفای نقش بودند. همچنین، تسلط اجتماعی پائین­تر گویشوران نسبت به مخاطب منجر به کاربرد راهبردهای پیچیده شد. بنابراین به­نظر می­رسد که نظام فرهنگ ایرانی با درنظر گرفتن ادب زبانی شکل سلسله‌مراتبی داشته باشد. همچنین، از جنبة کاربرد راهبردهای درخواست توسط نوجوانان بیرجندی تفاوتی بین دو پیکره، یعنی داده­های گردآوری شده از طریق پرسشنامه تکمیل گفتمان و ایفای نقش وجود نداشت.

Keywords

• درخواست
• تسلط اجتماعی
• نوع راهبردهای درخواست
• تعداد راهبردهای درخواست
• دانش‌آموزان نوجوان ایرانی