ارزش تغذیه‌ای خوراک کامل سیلو شده بر پایه چغندر و ذرت علوفه‌ای در تغذیه گوسفندان شال

Abstract

سابقه و هدف: با توجه به محدودیت منابع خوراک دام کشور، طی سال‌های اخیر، پژوهش‌هایی جهت معرفی منابع جدید علوفه‌ای انجام شده است. چغندر علوفه‌ای از جمله منابعی است ارقام جدیدی از آن معرفی شده است. برای نگهداری و مصرف تدریجی آن در جیره غذایی دام‌ها لازم است که این محصول خرد و سیلو شود، اما فناوری مناسب نگهداری و سیلوکردن آن معرفی نشده است. نظر به پایین بودن ماده خشک چغندر، برای سیلوکردن آن لازم است از مواد افزودنی با ترکیب مناسب استفاده شود و دانش فنی جهت تهیه سیلاژ مناسب بر پایه چغندر علوفه‌ای ارائه گردد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تهیه سیلاژ خوراک کامل بر پایه چغندر علوفه‌ای در مقایسه با سیلاژ خوراک کامل بر پایه علوفه ذرت و تعیین ارزش غذایی آنها در تغذیه گوسفند انجام شد.مواد و روش‌ها: در این پژوهش سه جیره‌ آزمایشی شامل: 1) گروه شاهد متشکل از جیره روزانه کاملاً مخلوط بر پایه سیلاژ ذرت، 2) خوراک کامل سیلوشده بر پایه سیلاژ ذرت، 3) خوراک کامل سیلوشده برپایه چغندرعلوفه‌ای، به‌صورت همگن تنظیم شد. قابلیت هضم و مصرف اختیاری جیره‌ها با روش درون‌تنی بر روی 5 رأس گوسفند نر نژاد شال، با سن پنج سال و میانگین وزن 80 کیلوگرم، با سه تیمار و پنج تکرار (در قالب طرح چرخشی) تعیین شد. یافته‌ها: ماده خشک سیلاژهای خوراک کامل ذرت 40 و سیلاژ خوراک کامل چغندر 7/39 درصد و pH آن‌ها نیز به‌ترتیب 95/3 و 06/4 بود. میانگین مصرف ماده خشک 1294 گرم برای گروه شاهد و 1579 گرم برای سیلاژ خوراک کامل چغندر بود که تفاوت معنی‌داری بین آنها وجود داشت (05/0P<). مصرف ماده خشک برای سیلاژ خوراک کامل ذرت علوفه‌ای نیز نزدیک به جیره شاهد بود. میانگین ماده آلی مصرفی نیز برای سیلاژ خوراک کامل چغندر به‌مراتب بالاتر (05/0P<). از دو جیره دیگر بود (1450 گرم در مقابل 1206 و 1214 گرم). براساس معیار مصرف به‌ازای وزن متابولیکی دام‌ها نیز همین روند مشاهده شد. میانگین قابلیت هضم ماده خشک، ماده آلی، ماده آلی در ماده خشک و الیاف نامحلول در شوینده خنثی در سیلاژ خوراک کامل ذرت (به‌ترتیب 6/71، 74، 1/69 و5/51 درصد) بالاتر از دو جیره دیگر بود (05/0P<). مقدارpH مایع شکمبه در ساعت صفر تحت تأثیر جیره غذایی قرار گرفت (05/0P<). به‌طوری که در جیره شاهد کمترین (11/6 در مقابل 85/6 و 01/7) مقدار و در سیلاژ خوراک کامل چغندر بالاترین مقدار بود،اما در ساعت 3 و 6، بعد از خوراک دادن، تفاوت معنی‌داری بین آنها وجود نداشت. غلظت نیتروژن آمونیاکی از زمان خوراک دادن تا 3 ساعت بعد، در همه جیره‌ها، روند افزایشی نشان داد که البته این روند برای سیلاژ خوراک کامل چغندر بالاترین مقدار (از 85/17 به 89/32 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر) و جیره شاهد کمترین (از 35/13 به 23/31 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر) مقدار بود و سیلاژ خوراک کامل ذرت نیز بین این دو قرار گرفت. از ساعت 3 تا زمان بعدی (ساعت 6) تولید نیتروژن آمونیاکی روند کاهشی نشان داد، هرچند که این کاهش برای سیلاژ خوراک کامل چغندر با شیب ملایم همراه بود.نتیجه‌گیری: نتایج آزمایش خوراک‌‌های آزمایشی بر روی گوسفندان شال نشان داد که بالاترین مقدار مصرف اختیاری ماده خشک و ماده آلی مربوط به سیلاژ خوراک کامل چغندر بود. اما از نظر قابلیت هضم مواد مغذی، سیلاژ خوراک کامل ذرت ارزش بالاتری داشت، که این پدیده حاکی از بهبود ارزش غذایی خوراک کامل در طول قرار داشتن در سیلو می‌باشد. افزایش قابلیت هضم مواد مغذی در سیلاژ خوراک کامل ذرت نسبت به حالت سیلو نشده همین جیره یک مزیت محسوب می‌شود و به‌عنوان تیمار برتر معرفی و استفاده از آن توصیه می‌شود. در مواردی که چغندر علوفه‌ای در دسترس باشد نیز تهیه و مصرف سیلاژ خوراک کامل بر پایه چغندر علوفه‌ای توصیه می‌شود.

Keywords

• ارزش غذایی
• چغندر
• ذرت علوفه ای
• سیلاژخوراک کامل