جغرافیا و مخاطرات محیطی (Nov 2020)
ارزیابی آسیبپذیری لرزهای فضاهای شهری با کاربست تئوری کاتاستروف (مورد: شهر ورزقان)
Abstract
هدف اصلی پژوهش حاضر ارائه یک چارچوب روششناسی برای ارزیابی سریع و کارآمد آسیبپذیری فضاهای شهری نسبت به زلزله است. بسیاری از متغیرهای مؤثر بر آسیبپذیری لرزهای شهرها از ماهیت مکانی برخوردار هستند؛ ازاین‌رو استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی در ترکیب و یکپارچه نمودن این متغیرها میتواند به نتایج مطلوبی منجر شود. با این حال، یکی از مهم‌ترین مسائل رویهمگذاری لایههای داده در سیستم اطلاعات جغرافیایی مربوط به عدم قطعیتهای وزندهی و تصمیمگیری است. در پژوهش حاضر سعی شد که با استفاده از توابع تئوری کاتاستروف این‌گونه عدم قطعیتها تا حد زیادی تعدیل شوند. در تئوری کاتاستروف، اهمیت هر یک از متغیرها از طریق مکانیسم درونی سیستم محاسبه میشود. درواقع، استفاده از رویکرد مذکور باعث تکرارپذیری نتایج مدل میگردد که مزیتی قابل‌توجه به شمار میرود. ارزیابی آسیبپذیری لرزهای شهر ورزقان با استفاده از توابع تئوری کاتاستروف نشان میدهد که بالغ بر 9 درصد از محدوده قانونی شهر در کلاس آسیبپذیری بسیار زیاد و 12 درصد آن در کلاس آسیبپذیری زیاد واقع شده است. در این رابطه، بخش عمدهای از مرکز شهر ورزقان در برابر زلزله از آسیبپذیری بالایی برخوردار است. تراکم بالای مسکونی و ساختمانی، کیفیت پایین ساختمانها، قدمت بالا و مصالح نامطلوب بناها، محصورشدگی و کمبود فضاهای باز شهری، لیتولوژی و زیربنای سست، عدم دسترسی مطلوب به خدمات بیمارستانی و آتشنشانی و غیره منجر به افزایش آسیبپذیری این بخش از شهر شده است.
Keywords
