بررسی میزان توجه به مؤلفه‎های هویت ملی و دینی در کتاب‎های فارسی دورۀ ابتدایی

Abstract

هدف: پژوهش حاضر باهدف بررسی میزان توجه به مؤلفه‎های هویت ملی و دینی در کتاب‎های فارسی دورۀ ابتدایی صورت‎گرفته است.روش: به همین منظور از روش تحلیل محتوای کمی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شامل محتوای تمامی کتاب‎های فارسی خوانداری دورۀ ابتدایی در سال تحصیلی 1402−1403 از پایه اول تا ششم بوده که تمامی حجم جامعه مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار پژوهش، سیاهه تحلیل محتوای مؤلفه‎های هویت ملی و دینی است که پیش‎ازاین پژوهش توسط صانعی مهر و رزم‎آزما تنظیم شده است و روایی آن از طریق روایی محتوایی و پایایی آن از طریق روش اسکات با 30/81 درصد مجدد محاسبه شد. تجزیه‎وتحلیل داده با آمار توصیفی و روش آنتروپی شانون انجام شد. یافته‌ها: نتایج این پژوهش نشان می‎دهد، مؤلفه‎های هویت ملی بیشتر از هویت دینی دیده شده‎اند؛ از میان مؤلفه‎های فرعی هویت ملی، هویت اجتماعی و هویت فرهنگی بیشترین میزان توجه و هویت سیاسی کمترین میزان توجه را به خود اختصاص داده‎اند. از میان مؤلفه‎های فرعی هویت دینی نیز بیشترین میزان توجه به ارزش‎ها و هنجارهای مذهبی و کمترین میزان توجه به سیره زندگی مبتنی بر دین است. همچنین بیشترین کاربرد مؤلفه هویت ملی، در متن کتاب‎های فارسی و کمترین میزان استفاده در پرسش‎ها؛ و بیشترین کاربرد مؤلفه هویت دینی در متن و کمترین میزان استفاده در تصاویر بوده است. هویت دینی بنا بر دلایلی متعدد تاریخی و عناصری مانند مذهب، تدین، معنویت جز پایدار هویت ایرانیان محسوب می‎شود و نباید پرورش هویت ملی و دینی در دانش‎آموزان از یکدیگر جدا باشد. نتایج نشان می‎دهد هویت ملی بیشتر مورد توجه بوده است و در کتاب های درسی از پرداختن به هویت دینی دانش‎آموزان غفلت شده است.

Keywords

• هویت
• هویت ملی
• هویت دینی
• دورۀ ابتدایی
• تحلیل محتوا
• کتاب‎های فارسی