Tetkik (Oct 2023)
İntihal Tespit Yazılımlarının Kullanımı: İyi bir benzerlik raporu oranı ne olmalıdır?
Abstract
İntihal, başkalarının özgün fikirlerini, metotlarını, verilerini veya eserlerini bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendi eseri gibi göstermek olarak tanımlanır. Bilimsel dürüstlük ve emeğe saygı intihalden uzak durulmasını gerektirir. Buna karşın farklı saiklerle intihal yapılabilmektedir. İntihali tespit etmek ve engellemek amacıyla dergiler ve enstitüler Turnitin, iThenticate, intihal.net gibi yazılımlar kullanmaktadır. Bu yazılımlar, sisteme taratılmak için yüklenen makale ve tez gibi çalışmaları kelime bazlı indeksleyerek metinde yer alan kelime grubu ve cümlelerin veri tabanında yer alan daha önce yayımlanmış başka çalışmalarda yer alan kelime grupları ve cümlelerle benzer olup olmadığını tespit eder. Bu tespit sonucunda oluşturulan benzerlik raporunda yer alan oran, “İntihal vardır.” veya “İntihal yoktur.” şeklinde doğrudan bir hüküm ifade etmez. Benzerlik oranının nereden kaynaklandığının editör/danışman tarafından değerlendirilmesi gerekir. İntihali engellemek için kullanılan yazılımlarda “Alıntıyı çıkar”, “Bibliyografyayı çıkar”, “X kelimeden az olan benzerlikleri çıkar” şeklindeki filtreleme seçenekleri bulunur. Benzerlik raporu %80 olan bir metin için filtre “100 kelimeden az olan benzerlikleri çıkar” şeklinde ayarlandığında benzerlik sonucu %0’a düşürülebilmektedir. Bu tür oynamaların önüne geçilebilmesi için benzerlik raporlarının makaleler için editörler ve tezler için ise danışmanlar tarafından alınması daha uygundur. Bu kapsamda “İyi bir benzerlik raporu oranı ne olmalıdır?” sorusunun %2 veya %20 gibi belli bir oran verilen bir cevabı olamayacağı açıktır. Benzerlik raporu, istifade edilen kaynaklara usulüne uygun şekilde atıfta bulunulduğunu ve alıntı yapıldığını yansıtmalıdır.
