Folia Onomastica Croatica (Jan 2003)
Elementy tradycyjne i innowacyjne w antroponimii polskiej i chorwackiej
Abstract
Tradycja i zmiany (innowacje) w zasobie i frekwencji imion poszczególnych narodów zależą od przyczyn historycznych wpływających na zmiany natury ideologiczno-kulturowej. W imiennictwie chorwackim można wyróżnić ze starszych warstw: starogrecką, rzymską przedchrześcijańską, późnorzymskąchrześcijańską. W poszczególnych okresach różnorodność imion w żródłach związana jest z reprezentowaną przez źródła religią:prawosławiem, katolicyzmem, islamem. W Polsce dwoma podstawowymi tradycyjnymi warstwami są dwuczłonowe imiona odziedziczone z prasłowiańszczyzny (niewielki zasób pod względem frekwencji) i imiona chrześcijańskie. Do utrzymania tradycji nadawania imion chrześcijańskich w obydwóch krajach przyczynił się sobór trydencki (pełnił on rolę kodyfikatora). Zarówno do zasobu imion chorwackich jak i polskich przenikały imiona literackie. Względy ideologiczne okresu socjalizmu różnicowały antroponimię chorwacką i polską zaś współczesna moda wyznacza podobne, niekiedy snobistyczne kierunki, w wyborze imion w obydwóch krajach Polskie nazwiska współczesne dzięki oficjalności i stabilności, na co m.in. wpłynęła kodyfikacja, zachowują cechy morfologiczne nazwisk prototypowych: model nazwisk odmiejscowych na -ski, patronimików, nazwisk odprzezwiskowych (odapelatywnych). W Chorwacji częściej niż w Polsce z przyczyn historycznych dochodziło do tłumaczeń, np. w czasie italizacji Istrii: Tihić – Tranquillus, Vukić – Lupis itp. zaś w XIX w. obce nazwiska, przy niezmienionej formie imion, zastępowano chorwackimi. W artykule scharakteryzowano też tradycję i przeciwne jej tendencje innowacyjne wpływające na nadawanie przezwisk i rodzaj współczesnych antroponimów nieoficjalnych pojawiających się w przestrzeni medialnej.
