Dini Araştırmalar (Dec 2017)
MUSA CARULLAH’IN İLAHİ RAHMETİNİN GENİŞLİĞİ HAKKINDA DÜŞÜNCESİ
Abstract
İslâm tarihinde cennet nimetleri ile cehennem azabının ebedî olup olmadığı meselesi hep tartışılmış; günümüzde de devam eden bu tartışmaların sonucunda farklı yorumlar ortaya çıkmıştır. Alimlerin bir kısmı cennet ile cehennemin sonlu olduğunu, diğer kısmı cennetin devamlı, cehennemin ise sonlu olduğunu savunmaktadır. Ehl-i Sünnet alimlerinin büyük çoğunluğu ise cennet nimetlerinin ve cehennem azabının ebedî olduğunu söylemektedir. İnsanların cennette ve cehennemde ne kadar kalacaklarını açıklayan ayet ve hadislerde, genellikle “ebed” ve “huld” kavramları kullanılmaktadır. Bu kavramlar daha çok, süreklilik, devamlılık, sonsuzluk olarak bazen de uzun bir süre olarak yorumlanmaktadır. İkinci delil olarak Allah’ın bağışlayıcı, günahları affedici olduğu gösterilmektedir. Akli delil olarak ise, sonlu dünya hayatında yapılan günahlar sebebiyle sonsuz azap etmenin Allah’a yakışmayacağı gösterilmektedir. XIX. asırda Udil-Ural bölgesinde hızlanan ve XX. asrın ilk çeyreğinde devam eden ceditçilik hareketinin önderlerinden meşhur düşünür Musa Carullah da Allah’ın sınırsız rahmet sahibi olduğuna inanmaktadır. Müslüman olmayan bir muhitte yetişen ve bazen Müslümanların kötü şeyleri yaptıklarını; aynı zamanda Müslüman olmayanların bazen çok güzel amelleri işlediklerini gören Musa Carullah, niçin birilerin ebedi saadete, diğerlerinin de ebedi şekavette olacaklarını düşünmeye başlamaktadır. Ona göre Allah, sınırsız rahmetinin gereğince şirk dahil bütün insanların günahlarını affedecektir. Carullah, herkesin sonuçta cennete gireceğine inanmaktadır. Ona göre Allah, Kendi rahmetiyle karşılıksız insanın bütün günahlarını affedecek veya insanın güzel amelleri sayesinde günahları affedecek, ya da bu dünyada veya cehennemde insanı azaba sokacak ve belli müddet sonra yine cennete girdirecektir. Bu görüşünün delillerini Carullah, Kur'an ve sünnet gibi temel İslam kaynaklarında ve büyük mutasavvıfların sözlerinde bulmaktadır. Meseleye dair fikirlerini o, Rahmet İlahiye Burhanları kitabında okuyucuya sunmaktadır. Bu makalede Musa Carullah’ın cehennemin ebedîliği hakkındaki görüşleri incelenip değerlendirilecektir.
Keywords
