تأثیر قطع آبیاری و سیستم‌های مختلف تغذیه‌ای بر عملکرد و اجزاء عملکرد گلرنگ بهاره در منطقه یاسوج

Abstract

سابقه و هدف: کمبود آب یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش تولید محصولات کشاورزی در مناطق خشک و نیمه‌خشک دنیا می‌باشد. نیتروژن یکی از مهم‌ترین عناصر غذایی و عامل کلیدی در دستیابی به عملکرد مطلوب در محصولات زراعی است. منابع آلی در تلفیق با کودهای شیمیایی می‌توانند به حاصلخیزی خاک و افزایش تولید محصول منجر شوند، زیرا این سیستم اکثر نیازهای غذایی گیاه را تأمین کرده و کارآیی جذب مواد غذایی توسط محصول را نیز افزایش می‌دهد. بنابراین بررسی تأثیر سیستم‌های مختلف تغذیه‌ای (آلی، شیمیایی و تلفیقی) و قطع آبیاری بر عملکرد و اجزاء عملکرد گلرنگ ضروری به‌نظر می‌رسد. مواد و روش‌ها: آزمایش به‌صورت اسپلیت‌پلات در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار بر گلرنگ بهاره رقم اصفهان-14 اجرا گردید. عامل اصلی شامل آبیاری در چهار سطح (S0: آبیاری کامل، S1: قطع آبیاری در مرحله ساقه‌دهی، S2: قطع آبیاری در مرحله گلدهی و گرده‌افشانی و S3: قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه) و عامل فرعی شامل سیستم‌های مختلف تغذیه‌ای در شش سطح (N0: بدون کود، N1: 100 کیلوگرم نیتروژن خالص از منبع اوره، N2: 75 کیلوگرم نیتروژن از منبع اوره + 25 کیلوگرم نیتروژن از منبع کود آلی، N3: 50 کیلوگرم نیتروژن از منبع اوره + 50 کیلوگرم نیتروژن از منبع کود آلی، N4: 25 کیلوگرم نیتروژن از منبع اوره + 75 کیلوگرم نیتروژن از منبع کود آلی و N5: 100 کیلوگرم نیتروژن از منبع کود آلی) بود. در این آزمایش شاخص سطح برگ، عملکرد، و اجزاء عملکرد و کارایی مصرف آب اندازه‌گیری شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که قطع آبیاری در مراحل مختلف رشد تأثیر چشمگیری بر صفات اندازه‌گیری شده داشت؛ به‌طوری‌که در تیمار قطع آبیاری در مرحله گل‌دهی و گرده‌افشانی، تعداد دانه پر در طبق نسبت به تیمار آبیاری کامل 5/21 درصد کاهش یافت. همچنین عملکرد و اجزاء عملکرد در سیستم‌های تغذیه تلفیقی نسبت به سیستم‌های تغذیه شیمیایی و آلی بیشتر بود. بیشترین عملکرد دانه در تیمارهای آبیاری S0، S1، S2 و S3 به‌ترتیب از سیستم‌های تغذیه تلفیقی N2 (7/4291 کیلوگرم در هکتار)، N3 (7/3211 کیلوگرم در هکتار)، N2 (3/2653 کیلوگرم در هکتار) و N2 (4/3603 کیلوگرم در هکتار) به‌دست آمد. کارایی مصرف آب در تیمارهای آبیاری S1 و S3 در همه سیستم‌های تغذیه‌ای نسبت به تیمار آبیاری S2 افزایش یافت. نتیجه‌گیری: کودهای آلی توأم با کودهای شیمیایی با تعدیل اثرات تنش خشکی منجر به بهبود عملکرد و اجزاء عملکرد گلرنگ در شرایط قطع آبیاری گردید. عملکرد دانه در تیمار آبیاری S3 در سیستم‌های تغذیه تلفیقی N2 و N3 مشابه تیمار آبیاری کامل (S0) و سیستم تغذیه شیمیایی بود. بر این اساس بایستی اظهار داشت که در کشت گلرنگ با کاربرد سیستم‌های تغذیه تلفیقی می‌توان افت عملکرد ناشی از کمبود آب قابل دسترس در شرایط قطع آبیاری در مرحله پرشدن دانه را تا حدودی جبران کرد.

Keywords

• حاصلخیزی خاک
• سیستم تغذیه
• قطع آبیاری
• کارایی مصرف آب
• کود آلی