Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Jul 2020)
Yusuf Kıssalarına Göre Mısır’da Yaşanan Salgın
Abstract
Kur’an’da anlatılan Yusuf kıssası, klasik edebiyatın en fazla işlenen konularından biri olmuştur. Türk edebiyatında mesnevi nazım şekliyle yazılan bazı Yusuf ile Züleyha hikâyelerine göre, Mısır’da yedi yıllık bolluktan sonra başlayan kıtlık yıllarıyla eş zamanlı olarak bir salgın da yaşanmıştır. Mısır hükümdarının ölümüne sebep olan bu hastalığın ismi cû‘ü’l-kelb (köpek açlığı) olarak kaydedilmiştir. Eski tıp kitaplarında, bu hastalıkla benzer belirtiler gösterdiği belirtilen cû‘ü’l-bakar (öküz açlığı) adlı başka bir hastalıktan da bahsedilmektedir. İbn Sînâ, el-Kânûn fî’t-Tıb adlı eserinde bu iki hastalığın tanımları, belirtileri ve tedavi yöntemleri hakkında geniş bilgi vermektedir. Kavramların Osmanlı dönemi tıp sözlüklerinde de mevcut olması, bu hastalıkların Osmanlı hekimleri tarafından da bilindiğini göstermektedir. Ancak hastalık ismi olarak bilinen terimler, zaman içinde anlam genişlemesi ile edebî metinlere geçmiştir. Kaynaklarda aşırı yeme ya da oburluk olarak tanımlanan bu hastalık isimleri, tasavvufî metinlerde doymak bilmeyen insan nefsini anlatmada kullanılır olmuştur. Ayrıca klasik şiirdeki olumsuz tiplerden olan rakip de köpeğe benzetilmekte, aç ve saldırgan nitelikleriyle yer almaktadır.
