مطالعات بین‌رشته‌ای دانش راهبردی (Nov 2021)
مفهوم شناسی وحدت ملی در گفتمان انقلاب اسلامی و تحول عینی آن در دولتهای جمهوری اسلامی
Abstract
وحدت ملی در گفتمان انقلاب اسلامی به شکلی پررنگ مطرح گردیده و بر مبانی هویت ایرانی-اسلامی استوار و همچنین در ساختار کارکردی حقوقی جمهوری اسلامی گنجانده شده است. بر این اساس با توجه به پویایی سیاسی و فرهنگی جامعه ایرانی تبیین الگوی نظری وحدت ملی در گفتمان انقلاب اسلامی بسیار ضروری به نظر می‌رسد. چه اینکه به نظر می‌رسد تبیین مؤلفه‌های وحدت ملی و الزامات سیاسی مرتبط با آن در سپهر عمومی و سیاسی جامعه نیز با دشواری‌های همراه بوده که عمدتاً ناشی از تقلیل‌گرایی در مقوله وحدت ملی و ارائه تعاریف مضیق از این مفهوم علیرغم تکثر قومی، فرهنگی و مذهبی بوده است. بر همین اساس پرسش اصلی این مقاله آن است که؛ «چارچوب مفهومی وحدت ملی در گفتمان انقلاب اسلامی شامل چه مؤلفه‌هایی است و بر این اساس گفتمان‌های سیاسی دولتهای پس از انقلاب چه رویکردی به مقوله وحدت ملی داشته‌اند؟» جهت پاسخ به پرسش از جمع‌آوری داده‌های کتابخانه‌ای و اتخاذ روش توصیفی-تبیینی برای تحلیل داده‌ها استفاده شده است. فرضیه اصلی پژوهش اینگونه صورت‌بندی می‌گردد که؛ «چارچوب مفهومی وحدت ملی در گفتمان انقلاب اسلامی در قالب؛ ریشه‌های هویتی (شبکه سه‌گانه هویت ایرانی، هنجارهای ملی و سرمایه اجتماعی)، منابع وحدت (آموزه‌های دینی، حکمرانی مطلوب دینی، قانون اساسی و حقوق شهروندی) و در تقابل با دگرهای معرفتی (باستان-گرایی و غرب‌گرایی) نهادینه و مبتنی بر سه مؤلفه؛ نفی الگوی یکسان‌سازی فرهنگی، اصل همگراییِ فرهنگیِ عدالت‌محور و مفهوم محوری بازگشت به خویشتن صورت‌بندی شده است. ارتقاء وحدت ملی در دولتهای محتلف جمهوری اسلامی مبتنی بر گفتمان‌های سیاسی خاص هرکدام دنبال شده است.
