Islām va ̒ulūm-i ijtimā̒ī (Sep 2022)
ابر پارادایم درون‌گرا، عامل جهت مندی معرفت در معماری اسلامی
Abstract
امروزه بررسی معرفتشناسی پارادایمها در حوزه معماری، فارغ از ارتباط آن با انسان و هستی، سبب تحقق نیافتن آثار اسلامی در جامعه شده است. اصالت‌دهی به یکی از سه رکن هستی (خدا، عالم و طبیعت) عامل جهتمندی در معرفتشناسی پارادایمهاست. پژوهش حاضر با معرفی این جهتمندی، بهعنوان «ابرپارادایم»، همواره در تلاش است تا نقش آن را در شکلگیری معماری اسلامی شفاف نماید؛ بهطوریکه ابرپارادایم بهعنوان کنترلگری فطری در نفس معمار می‌تواند سیر حقیقت را میان مؤلفههای شناختی در اثر کنترل نماید تا مسیر رسیدن به حقیقت را فراهم سازد؛ همچنین، این پژوهش با روش گراندتئوری (داده‌بنیاد) همواره در تلاش است تا با بررسی مؤلفه فطرت و عقل بهعنوان وجه ممیزه انسان در حوزه آگاهی، نوع ابرپارادایم حاکم بر معرفت را بیابد و با کدگذاری محوری همواره به این مهم دست یافته است: جهتی که درنتیجۀ انسان‌شناسی و هستی‌شناسی به‌دست می‌آید، تحت عنوان ابرپارادایم می‌تواند بر معرفت معمار تأثیرگذار باشد و جهت فعل آن را تنظیم نماید؛ بر این اساس، دو نوع ابرپارادایم درون‌گرا (توحیدی) و برونگرا (غیرتوحیدی) معرفی میشوند.
Keywords
