Journal of Philosophical Investigations (Jun 2019)
ارتباط اخلاق و زیباییشناسی در فلسفه هیوم
Abstract
اخلاق و زیباییشناسی همواره در مباحث فلسفه جایگاهی ویژه داشتهاند؛ معیار تشخیص و ارتباط آنها نیز از دغدغههای فیلسوفان بوده است. اغلب فیلسوفان معتقدند این معیار، توسط عقل تعیین میشود، اما هیوم در اینباره نظری جدید و بدیع آورده و معتقد است که آنها بر احساس و ذوق مبتنی بوده و از یک جنساند. از نظر او در اخلاق، هرآنچه به واسطة زیبایی و یا فایده، لذت به بار آورد، امری فضیلتمند به شمار میآید. فایدهمندی نیز گاهی بهطور مستقیم و گاهی نیز بهواسطه زیبایی و بهدلیل اینکه زیبا مینماید، لذت به وجود میآورد. همچنین زیبایی نیز بر اساس نظر هیوم، امری ذهنی و وابسته به لذت است؛ پس لذت و رنج مبنای ذوق برای تشخیص فضیلت و رذیلت اخلاقی و ارزش اثر هنری است. ما در اینمقاله ابتدا ارتباط اخلاق و زیباییشناسی را از چهار جنبه مختلف با یکدیگر مقایسه کرده؛ سپس با تکیه بر دیدگاه مفسران شاخص هیوم، نسبت زیبایی و اخلاق را در فلسفه او بررسی کرده و نهایتاً از این دیدگاه دفاع میکنیم که زیبایی از مولفههای مهم تبیین اخلاق در نظام فلسفی هیوم است، اما زیباییشناسی به طور کلی بر اخلاق تفوق ندارد؛ در نتیجه در این مقاله از «اصالت اخلاق» در مقابل «اصالت زیباییشناسی» دفاع شده است.
