پژوهشهای حقوقی (Aug 2021)
مسئولیت اجتماعی شرکت‌های فراملی؛ فرصت‌ها و چالش‌ها
Abstract
از گفتمان‌های غالب در قرن جاری، گفتمان حقوق بشر و حقوق محیط‌زیست است؛ مسئولیت اصلی رعایت و تضمین حقوق بشر و حقوق محیط‌زیست با دولت‌ها بوده است. این درحالی است که نقش شرکت‌های فراملی در خسارت به حقوق بشر و حقوق محیط‌زیست گاه بیش از دولت‌هاست. به‌همین‌دلیل، امروزه با عبور از مفهوم «احترام به حقوق بشر» به «تضمین حقوق بشر» ازسوی شرکت‌های فراملی توجه شده است. در این نگرش این انتظار وجود دارد که شرکت‌های فراملی که در دولت میزبان از آب، هوا، زمین و منابع آن استفاده می‌کنند، اقداماتی در توسعه اجتماعی آن دولت انجام دهند. الزامات شرکت‌های فراملی در توسعه اجتماعی دولت میزبان (اعم از حقوق بشر و حقوق محیط‌زیست و حق توسعه) را «مسئولیت اجتماعی شرکت فراملی» می‌نامند. این مسئولیت در پرتوی اصولی چون حق بر توسعه، تعهد به انتقال تکنولوژی، شرط رفتار منصفانه و شرط توسعه در سرمایه‌گذاری خارجی تقویت می‌گردد و در اسناد ملی و بین‌المللی قوام نیافته متبلور می‌شود. درمقابل، چالش‌هایی مانند موانع حقوقی دولت متبوع و دولت میزبانِ شرکت‌های فراملی، نظریه هزینه ـ فایده، پرداخت مالیات، اتحاد مسئول ـ سهامدار در پیش روی تحقق مسئولیت اجتماعی شرکت‌های فراملی وجود خواهد داشت. برای ارزیابی جایگاه این رویکرد در جامعه بین‌المللی لازم است که عملکرد برخی شرکت‌های فراملی دراین‌باره نیز مرور شود.
Keywords
