مدیریت و برنامه‌ریزی در نظام‌های آموزشی (Mar 2023)
بررسی اثرات آموزش برخط بر اخلاق حرفه‌ای اعضای هیئت علمی در دوران همه‌گیری ویروس کووید- 19
Abstract
هدف: مواجهه ناگهانی و ناگزیر آموزش عالی کشور با آموزش برخط در دو سال گذشته و پس از همه‌گیری ویروس کووید- 19، نیاز به بررسی اثرات این شیوه آموزشی را بر جنبه‌های متفاوت عملکرد استادان در کلاس درس ضروری نموده است. اخلاق حرفه‌ای استادان یکی از این جنبه‌هاست که بر کیفیت آموزش و یادگیری در کلاس درس تأثیری انکارناپذیر دارد؛ لذا پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اولویت‌بندی اثرات آموزش برخط بر ویژگی‌های اخلاق حرفه‌ای اعضای هیئت علمی دانشگاه در دوران همه‌گیری کووید- 19 صورت گرفته است.مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر بعد زمانی، پس‌رویدادی است. هم‌چنین به فراخور مسئله مورد بررسی، از رویکردکیفی و روش تحلیل مضمون استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش 85 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه علم و فرهنگ بوده که به روش نمونه‌گیری هدفمند، با مشارکت 14 نفر از آنان اشباع نظری داده‌ها حاصل شده است. ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته بوده است. روش تجزیه و تحلیل داده‌ها با رویکرد تحلیل تفسیری و به روش تحلیل شبکه مضامین بوده است. بحث و نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش نشان داد، در مجموع 46 مقوله در قالب سه مضمون کلی (فردی، ارتباطی و تخصصی) و از جنبه‌های متفاوت انگیزشی، حقوقی، رفتاری، آموزشی و پژوهشی، در ارتباط با رعایت اخلاق حرفه‌ای از سوی اعضای هیات علمی مشارکت‌کننده در پژوهش، استخراج شده است. مضمون “فردی” با پوشش نزدیک به نیمی از فراوانی مفاهیم اولیه استخراج شده، به عنوان مهمترین مضمون شناسایی شده است. مضمون "تخصصی" با حدود یک سوم و مضمون ارتباطی با پوشش حدود یک پنجم مفاهیم اولیه در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند. نتایج پژوهش نشان داد، آموزش برخط سبب شده است تا اعضای هیات علمی در اولویت نخست، قواعد و الزامات حقوقی و آموزشی تکلیف شده از سوی دانشگاه را که قابلیت رصد و ارزشیابی دارند، به عنوان اثرات آموزش برخط بر کنش‌های مرتبط با اخلاق حرفه‌ای خود اعمال کنند. از سوی دیگر، جنبه‌های تعاملی و انگیزشی مرتبط با اخلاق حرفه ای اعضای هیئت علمی ضعیف تشخیص داده شده است. اگر دانشگاه به رصد اشکال قراردادی اخلاق حرفه‌ای اعضای هیئت علمی بسنده کند و فقط نسبت به رعایت این جنبه‌ها از خود حساسیت نشان دهد، اعضای هیئت علمی نیز تلاش خود را در جهت تقویت این جنبه‌ها به کار خواهند برد و تلاش کمتری برای تقویت سایر جنبه‌های عمدتاً آیینی اخلاق حرفه‌ای مانند عدالت‌ورزی، رعایت حقوق دانشجویان، تقویت تعامل و ارتباط با دانشجویان و مانند آن، انجام خواهند داد.
Keywords
