هنر و تمدن شرق (Mar 2017)
زیبایی‌شناسی گلدان در مراکش
Abstract
تکرار یک عنصر در هر فرهنگ می‌تواند ضمن الگوسازی، هویت‌بخش و حامل معنا باشد که درک آن توسط مخاطب تفسیری زیباشناسانه از سلیقه فرهنگی را به دست می‌دهد. با این تعریف به نظر می‌رسد تکرار عنصر شهری گلدان و قاب‌کردن عناصر طبیعی آب و درخت در فضای عمومی شهرهای مراکش توسط آن، از نکات بارز سلیقهٔ فرهنگی این کشور به شمار می‌رود. علاوه بر این نوع برخورد متولیان، چه نهادهای دولتی و چه اقدامات شهروندان، حاکی از اعمال سلیقه‌هایی است که گلدان را از مبلمان شهری وارد حوزه هنر عمومی و شهری ساخته است. این مقاله به دنبال پاسخگویی به بوم‌شناسی گلدان ــ به معنای کشف خاستگاه ــ ردپای حضور آن را تا هنر رومن‌ها دنبال می‌کند و چنین می‌پندارد که حضور بارز این عنصر احتمالاً ریشه در گلدان‌های «درخت زندگی» و «چشمهٔ زندگی» در فرهنگ رومنی دارد که تا امروز نیز در قالب گلدان، حوض و آبخوری در سرزمین‌های تابعهٔ امپراتوری روم به چشم می‌خورد.با فرض اینکه گلدان به‌مثابه قاب و حاشیه، وظیفه تزئین یک متن را بر عهده دارد مقاله در پاسخ به معناشناسی گلدان در فرهنگ رومی و به‌تبع آن در فرهنگ امروزین مراکش چنین نتیجه می‌گیرد که به‌رغم حضور عناصر طبیعی آب و درخت در گلدان، رویکردی طبیعت‌گرا بر آن حاکم نیست زیرا به نظر می‌رسد گلدان به معنای تزئین از خود متن ــ عناصر طبیعی ــ فراتر رفته و حتی جایگزین آن شده‌است. چنین رویکردی می‌تواند تداعی‌گر نوعی تزئین‌گرایی نیز باشد.این مقاله از نوع اکتشافی بوده و اساس آن بر پایه مشاهدات میدانی شکل گرفته‌است. انتخاب نمونه‌های موردی بر اساس کشف عنصر تکرارشونده منتج از تجربه و تحلیل 8 شهر و قصبه در کشور مراکش به‌عنوان جامعهٔ آماری مورد بازدید بوده است.
