شناسایی و اولویت‌بندی مؤلفه‌های شایستگی‌های عمومی اعضای هیئت علمی (رویکرد پدیدارشناسی)

Abstract

هدف: توسعه سرمایه انسانی اعضای هیئت علمی در چارچوب برنامه‌های توانمندسازی، سال‌ها موضوع پژوهش پژوهشگران آموزش عالی بوده است. با این حال، یکی از خلاء‌های پژوهشی در این عرصه، تمرکز مطالعات بر توسعه صلاحیت‌های حرفه‌ای-تخصصی و مغفول ماندن از مطالعه نظامند توسعه شایستگی‌ها عمومی اعضای هیئت علمی است. هدف پژوهش حاضر شناسایی و اولویت‌بندی مؤلفه‌های شایستگی‌های عمومی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها است.مواد و روش‌ها: در پژوهش حاضر از روش کیفی از نوع پدیدارشناسی توصیفی و به‌منظور تحلیل داده‌ها از روش تحلیل مضمون استفاده شد. ابزار جمع‌آوری داده‌های کیفی مصاحبه نیمه‌ساختا یافته و مشارکت‌کنندگان در این بخش 13 عضو هیئت علمی دارای تجارب علمی در زمینه موضوع پژوهش از دانشگاه‌ها و پژوهشکده‌های شهر تهران بودند که به روش نمونه‌گیری هدفمند از نوع موارد مطلوب انتخاب شدند. در راستای بررسی روایی یافته‌ها از روش پایش اعضاء، مناسب بودن مبنای داوری تفسیرها و رویکرد بازبینی توسط همکار و برای بررسی قابلیت پایایی یا انتقال‌پذیری نیز از روش پایایی بازآزمون و توافق بین دو کدگذار و آزمون کاپای کوهن استفاده گردید. در پایان به‌منظور تعیین میزان اهمیت و اولویت ابعاد و مؤلفه‌های به دست آمده از روش آنتروپی شانون استفاده شد.بحث و نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان‌دهنده شناسایی 106 شاخص کلیدی و 17 مؤلفه‌محوری است که در قالب ابعاد پنج‌گانه شایستگی‌های عمومی اعضای هیئت علمی شامل؛ بهبودی در میزان و تناسب شایستگی‌های شناختی، بهبودی در میزان و تناسب شایستگی‌های فراشناختی، بهبودی در میزان و تناسب شایستگی‌های زیستی–عاطفی، بهبودی در میزان و تناسب شایستگی‌های ارتباطی–اجتماعی و بهبودی در میزان و تناسب شایستگی‌های فرهنگی و تربیت معنوی، دسته‌بندی و ارائه شدند. براساس نتایج آزمون آنتروپی شانون به ترتیب ابعاد بهبودی در میزان و تناسب شایستگی‌های شناختی، بهبودی در میزان و تناسب شایستگی‌های ارتباطی–اجتماعی، بهبودی در میزان و تناسب شایستگی‌های فراشناختی، بهبودی در میزان و تناسب شایستگی‌های زیستی–عاطفی، و بهبودی در میزان و تناسب شایستگی‌های فرهنگی و تربیت معنوی، از اولویت اول تا پنجم در توسعه شایستگی‌های عمومی اعضای هیئت علمی برخوردار بودند. هم‌چنین، توسعه سرمایه انسانی شناختی بیشترین و توسعه سرمایه انسانی فرهنگی و تربیت معنوی کمترین اولویت را داشتند. چارچوب نظری توسعه شایستگی‌های عمومی اعضای هیئت علمی در پژوهش حاضر، ابزار علمی مناسبی برای برنامه‌ریزی توسعه سرمایه انسانی اعضای هیئت علمی فراهم می‌سازد. در پایان مبتنی بر دستاوردهای پژوهش، پیشنهادهای مقتضی ارائه شد.

Keywords

• توسعه سرمایه انسانی
• شایستگی‌های عمومی
• اعضای هیئت علمی
• دانشگاه