Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (Jun 2020)
Konferans Salonunda Dağıtık Biliş: Andaş Çeviri Sürecine Yeni Bir Bakış
Abstract
Dağıtık biliş, bilişsel görevlerin tek bir biyolojik organizmanın kafatası ile sınırlı zihninde gerçekleştirilmesi yerine, bilişin bireysel ve izole zihinden taşarak çevredeki biyolojik/biyolojik olmayan yapılara dağılması/yayılması şeklinde özetlenebilecek bir zihin yaklaşımıdır. Dağıtık biliş, bilgi-işlemsel zihin kuramına tepki olarak ortaya çıkmış; bellek ve dil gibi temel bilişsel yetileri yeniden değerlendirmek için kullanılmış; bilişsel yük boşaltma, geçişken bellek ve tekno-sosyal sistem gibi çeşitli kavramların ortaya çıkmasına öncülük etmiştir. Çeviribilim kapsamında yazılı çeviri, bilgisayar-destekli çeviri, teknik iletişim ve çeviri eğitimi bağlamlarında ele alınan bu araştırma programının, sözlü, özellikle de konferans ortamındaki profesyonel andaş çeviri sürecini daha iyi anlamak ve araştırmak için potansiyel taşıdığı düşünülmektedir. Dağıtık biliş ve dağıtık bilişle kavramsal düzeyde aynı şemsiye altında yer alan yayılmış zihin ve gömülü-bedenlenmiş biliş tezleri, 1990’lardan bu yana zihin felsefesi, bilişsel bilimler ve bilişsel psikoloji içinde varlığını sürdürmektedir. Ancak alan yazınında andaş çeviriyi bu çerçevede sistematik olarak inceleyen bir çalışma mevcut değildir. Bu boşluğu gidermeyi amaçlayan bu kuramsal çalışmada, 1960’lardan bu yana bilgi-işlemsel zihin kuramı ve bilgi işleme yaklaşımı temelinde ve çoğu kez akış şemaları ile modellenen andaş çeviri, dağıtık biliş kapsamında yeniden ele alınmış ve buna uygun bir yaklaşım geliştirilmiştir. Gelecekteki çalışmaların bu yaklaşımı test edecek ve önceki modellerle karşılaştıracak deneysel veriler sunması büyük önem taşımaktadır.
Keywords
