مطالعات زبانی و بلاغی (Oct 2022)
تحلیل گفتمان انتقادی رمان رویای تبت بر پایۀ الگوی ون لیوون
Abstract
در پژوهش حاضر، رمان رؤیای تبّت اثر فریبا وفی در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی و با بهره‌گیری از الگوی ون لیوون مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این رمان، بازنمایی کنشگران اجتماعی، بستری برای طرح دیدگاه‌ها و ایدئولوژی‌هایی است که متن در پی تثبیت آن است. هویت کنشگران در ابتدای رمان به‌شکلی طرح شده که خواننده را جهت کشف این هویت با متن همراه می‌کند تا در ارتباط با کنش کنشگران، دلالت‌های ضمنی موجود در متن مورد شناسایی قرار بگیرد. با کاربست مؤلّفه‌های جامعه‌شناختی- معنایی مورد نظر ون لیوون می‌توان رابطۀ بین فرایندهای ایدئولوژیک با ساختارهای گفتمان‌مدار را شناسایی کرد و از این طریق، سازوکار شکل‌گیری جریان قدرت و ایدئولوژی و نقش آن در صراحت و پوشیدگی کنشگران و چگونگی تعامل یا تقابل میان آنان را مورد ارزیابی قرار داد. در پژوهش حاضر سعی شده با روش تحلیل کیفی، نگرش‌های ایدئولوژیکی کنشگران اجتماعی از منظر نظام طبقاتی زنان در ارتباط با مؤلّفه‌های گفتمان‌مدار تبیین گردد. این بررسی نشان می‌هد غالب مؤلّفه‌های جامعه‌شناختی- معنایی به کار گرفته شده در رمان مورد بحث شامل حذف، فعّال‌نمایی، منفعل‌نمایی، نام‌بری و مقوله‌بندی، زمان‌درهمی و نمادین‌شدگی است. این مؤلّفه‌ها در خدمت توصیف سازوکارهای اجتماعی و ایدئولوژیکی حاکم بر نظام اجتماعی زنان است.
Keywords
