Cheder i mełamed we wspomnieniach młodzieży żydowskiej okresu międzywojennego

Abstract

Artykuł stanowi próbę stworzenia zbiorowego portretu chederów oraz pracujących w nich nauczycieli (mełamedów) w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Edukacja w chederze stanowiła niezwykle ważny etap na drodze do dorastania żydowskich chłopców, decydujący o dalszych trajektoriach edukacyjnych i zawodowych, przygotowujący do pełnego uczestnictwa we wspólnocie. Bazą dla analizy tego zagadnienia są prace historyków, a także materiały pamiętnikarskie: z zastosowaniem metody egzemplifikacji. Analizie poddano autobiografie polskiej młodzieży żydowskiej okresu międzywojennego ze zbiorów YIVO Institute for Jewish Research w Nowym Jorku. Starano się także pokazać proces przemian w obrębie szkolnictwa religijnego, główne powody ataków kierowanych wobec tradycyjnych szkółek oraz podejmowane próby ich reformowania. Przekazany we wspomnieniach obraz chederów wpisuje się w ten krytyczny nurt, ale nie jest jednorodny. Zdecydowanie bardziej pozytywne relacje pojawiają się w diariuszach młodych Żydów, którzy uczęszczali do chederów zreformowanych.

Keywords

• cheder
• melamed
• diaries
• inter-war period