تاثیر فاضلاب بر انتقال فلزات سنگین و ترکیبات شیمیایی در ستون خاک با پوشش ریحان

Abstract

سابقه و هدف: به کارگیری فاضلاب در بخش کشاورزی هر چند با مزایای زیادی توأم است، اما به دلیل اینکه این گونه آب‌ها، حاوی میکروارگانیزم‌های بیماری‌زا و در برخی از شرایط فلزات سنگین و یا ترکیبات آلی و معدنی مضر دیگری می‌باشند، می-توانند اثرات زیست محیطی بسیار نامطلوبی مانند آلودگی منابع آب (به ویژه آب‌های زیرزمینی)، خاک و گیاه را به بار آورند لذا تلاش برای دستیابی به نحوه دفع مناسب فاضلاب در محیط زیست ضروری است. بنابراین هدف از این تحقیق، تاثیر نوع فاضلاب بر انتقال فلزات سنگین و ترکیبات شیمیایی در یک ستون خاک با پوشش گیاه ریحان می‌باشد. مواد و روش‌ها: تحقیق حاضر در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تیمار آبیاری و سه تکرار در شرایط لایسیمتری انجام گرفت. تیمارهای بکار برده شده شامل فاضلاب خام (1W)، پساب تصفیه شده (2W) و ترکیب 50 درصد فاضلاب خام و آب معمولی (3W) بودند. برای اجرای طرح از نه عدد لایسیمتر حجمی (126 ×30 ×30 سانتیمتر) که دارای سه لایه خاک بودند، استفاده شد. تغییرات بافت خاک از قسمت فوقانی به سمت پایین به ترتیب رسی، لوم رسی و لوم رسی شنی بود. پس از طراحی و آماده‌سازی لایسیمترها، گیاه ریحان در آنها کشت و در پایان هر دوره آبیاری، میزان فلزات سرب، نیکل، مس، روی و همچنین میزان ترکیبات شیمیایی نیتروژن- نیتراتی، فسفر- فسفاتی و پتاسیم در تیمارهای مختلف محاسبه شد. یافته‌ها: نتایج این تحقیق بیانگر آن است که ستون‌های خاک (تحت شرایط کشت گیاه ریحان) مورد استفاده توانایی خوبی در نگهداری نیکل، سرب، روی، مس، نیتروژن- نیتراتی، فسفر- فسفاتی و پتاسیم موجود در فاضلاب را دارد. به طوری که میانگین مقدار تمام پارامترهای فوق همواره کمتر از میانگین مقدار آن‌ها در فاضلاب‌های ورودی به لایسیمتر است .اگر چه با استمرار کاربرد فاضلاب مقادیر نیکل، سرب، روی، مس، نیتروژن- نیتراتی، فسفر- فسفاتی و پتاسیم موجود در آب‌های مصرفی رو به فزونی نهاد اما میزان این پارامترها بسیار پایینتر از حدود مجاز ارائه شده می‌باشد. نتایج به دست آمده نشان داد که نوع آب آبیاری بر میزان تمام پارامترهای فوق (بجز نیکل و سرب) اثر معنی‌دار داشت. از لحاظ بزرگی و معنی‌داری، الگوی روی، پتاسیم، نیتروژن‌ نیتراتی و فسفر- فسفاتی به صورت 3W =2W نتیجه گیری: با توجه به روند صعودی فلزات سنگین و همچنین نیترات موجود در زه‌آب، باید دقت ویژه‌ای در استفاده از فاضلاب به ویژه فاضلاب خام مبذول گردد، زیرا با گذشت زمان و تجزیه مواد آلی، این عناصر می‌توانند وارد آب‌های زیرزمینی شده و برای انسان و محیط زیست خطرآفرین باشند.

Keywords

• فاضلاب خام
• پساب تصفیه شده
• لایسیمتر
• فلزات سنگین