پارامترهای ژنتیکی واریانس باقیمانده برخی صفات وزن بدن در بره های سنگسری

Abstract

سابقه و هدف: بیشتر برنامه های انتخاب و اصلاح نژاد در گوسفند بر بهبود صفات وزن و رشد تمرکز دارند. یکنواختی وزن بدن یکی از صفات مهم اقتصادی در صنعت پرورش گوسفند است. وزن تولد صفتی است که حد بهینه آن مناسب بوده و وزن تولد بسیار بالا و یا بسیار کم نامطلوب است زیرا ممکن است باعث مشکلاتی مانند سخت‌زایی، مرده‌زایی و کاهش قدرت رشد بره‌ها شود. شرط لازم برای بهبود این صفت از طریق اصلاح نژاد وجود تنوع ژنتیکی برای واریانس باقی‌مانده است. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که واریانس باقی‌مانده تحت کنترل اثرات ژنتیکی افزایشی است. از تنوع ژنتیکی واریانس باقی‌مانده می‌توان برای افزایش یکنواختی صفات وزن بدن به‌عنوان یک مزیت اقتصادی از طریق انتخاب بهره برد. تحقیق حاضر به‌ منظور برآورد اجزای واریانس و پارامترهای ژنتیکی برای واریانس باقی‌مانده صفات وزن تولد و وزن شیرگیری در گوسفند نژاد سنگسری انجام شد. همچنین همبستگی ژنتیکی بین این صفات و واریانس باقی‌مانده آنها محاسبه شد. مواد و روش‌ها: برای انجام این تحقیق از رکوردهای فنوتیپی 5986 رأس بره که طی سال‌های 1365 تا 1395 در ایستگاه اصلاح‌نژاد گوسفند سنگسری جمع‌آوری شده بودند، استفاده شد. صفات مورد بررسی شامل وزن تولد و وزن شیرگیری و واریانس باقی‌مانده آنها بود. به‌ منظور شناسایی اثر عوامل ثابت مؤثر بر صفات مورد بررسی و منظور کردن آنها در مدل، آنالیز حداقل مربعات با استفاده از رویه GLM نرم‌افزار SAS انجام شد. برآورد اجزای واریانس و پارامترهای ژنتیکی با استفاده از الگوریتم میانگین اطلاعات حداکثر درستنمایی محدود شده در نرم‌افزار DMU و با به‌کارگیری روش مدل‌های خطی تعمیم یافته دومرحله‌ای انجام شد. ابتدا یک مدل حیوان برازش شد تا واریانس باقی‌مانده صفات وزن تولد و وزن شیرگیری برآورد شود و سپس تأثیر اثرات ژنتیکی افزایشی بر روی واریانس باقی‌مانده صفات مورد مطالعه با استفاده از یک مدل دوصفته بررسی شد. یافته‌ها: انحراف‌معیار ژنتیکی افزایشی برای واریانس باقی‌مانده وزن تولد و وزن شیرگیری به‌ترتیب 74/7 و 90/17 بود، به طوری که کاهش ارزش اصلاحی واریانس باقی‌مانده به میزان یک انحراف‌معیار به‌ترتیب باعث 74/7 و 90/17 درصد افزایش در میزان یکنواختی صفات مذکور شد. برآوردهای وراثت‌پذیری برای بخش میانگین و واریانس باقی‌مانده وزن تولد و وزن شیرگیری به ترتیب 09/0 ± 26/0 و 003/0 ± 059/0 و 06/0 ± 23/0 و 001/0 ± 037/0 بودند. ضریب تنوع ژنتیکی برای واریانس باقی‌مانده وزن تولد و وزن شیرگیری به‌ترتیب 56/0 و 48/0 برآورد شد. همبستگی ژنتیکی از 16/0- برای وزن تولد و واریانس باقی‌مانده تا 11/0 برای وزن شیرگیری و واریانس باقی‌مانده تغییر کرد.نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش حاضر اطلاعات مهمی در خصوص تنوع ژنتیکی افزایشی برای واریانس باقی‌مانده وزن تولد و وزن شیرگیری در گله‌های گوسفند سنگسری ارائه می‌دهد که می‌تواند برای بهبود یکنواختی از طریق انتخاب برای واریانس باقی‌مانده کمتر استفاده شود. با توجه به همبستگی ژنتیکی مطلوب بین وزن تولد و واریانس باقی‌مانده ، انتخاب برای افزایش بهینه وزن تولد باعث کاهش ارزش اصلاحی واریانس باقی‌مانده و بهبود یکنواختی گله شد. برای وزن شیرگیری همبستگی ژنتیکی از نوع نامطلوب بود و انتخاب برای بهبود وزن شیرگیری غیر یکنواختی در گله را افزایش داد.

Keywords

• گوسفند سنگسری
• وزن بدن
• تنوع ژنتیکی
• واریانس باقیمانده
• یکنواختی