تحلیلِ روند و نتایج سیاست اسکان عشایر در ایلات ممسنی در دوره رضاشاه

Abstract

طرح اسکان عشایر یکی از برنامه­های اصلاحی رضاشاه در راستای ایجاد دولت ملی در ایران و پروژة ملت‌سازیبود که در مناطق مختلف کشور به کمک ارتش به اجرا درآمد. منطقة ممسنی در استان فارس، یکی از مناطق تمرکزِ ایلات عشایری بود که به‌عنوان یکی از مناطق هدف، طرح اسکان عشایر را تجربه کرد. این پژوهش که با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی و برپایة اسناد فراهم گردیده،در پی پاسخ‌گویی به این سؤال است که با توجه به عدمِ همخوانی بین سیاست متمرکزسازی و ساختار سنتیِ زندگی ایلی، دولت چه راهکاری را برای اجرای کامل طرح اسکان عشایر در قبال ایلات منطقه ممسنی انجام داد؟ و چرا این طرح در این منطقه با توفیق چندانی همراه نبود؟ یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که دولت با درنظرگرفتن برنامه­های مشخص چون اعمال‌نفوذ بر ایلات از طریق الغای مقامات مؤثر ایلی، اخذ تعهدات از رؤسای ایلات، ارائه طرح­های جدید اسکان، در عملیاتی‌کردن این طرح کوشید، لیکن این طرح در منطقة ممسنی به‌دلایلی‌ چند مانند عدم بسترسازی فرهنگی و اقتصادی، استفاده از عنصر اجبار جهت اجرای برنامه، استقرار ایلات در مکان‌های نامطلوب، عدم به‌کارگیری عوامل اجراییِ مناسب پس از اسکان و به‌تبع آن زیان اقتصاد عشایری در منطقة ممسنی با موفقیت چندانی همراه نشد.

Keywords

• رضاشاه
• ­ اسکان عشایر
• فارس
• ممسنی