تأملی بر جایگاه عدالت در پیوند حقوق و اقتصاد

Abstract

امروزه با گسترش جوامع بشری شاهد شکل‌‌گیری نهاد‌‌ها و سازمان‌‌ها با کارکردهای نوین حقوقی هستیم که تنظیم و تدوین قوانین حاکم بر آنها با رویکرد حقوقی صرف، ناروا عنوان شده و موجب دخالت علم اقتصاد و به‌تبع آن تحلیل اقتصادی حقوق شده است. تحلیل‌‌هایی که با هدف ایجاد یا افزایش عدالت و کارایی گاه سبب ورود محدودیت‌‌هایی بر اجرای حقوق و آزادی-های افراد می‌‌شود. این پیگیری کارایی این نگرش را در ذهن برخی ایجاد نموده است که تحلیل اقتصادی حقوق در تعارض با عدالت می‌باشد که به‌عنوان مبنا و هدف قواعد حقوقی است؛ اما مدافعان تحلیل اقتصادی حقوق، نه‌تنها معتقد به هیچ تعارضی نبوده، بلکه توجه به نگرش تحلیل اقتصادی را امری ضروری در تدوین و اصلاح قوانین به‌منظور تأمین هر چه مناسب‌‌تر عدالت اجتماعی می‌‌دانند. مقالۀ پیش رو با اتخاذ روش توصیفی‌ـ تحلیلی، درصدد تبیین رابطه تحلیل اقتصادی حقوق با مبانی عدالت و تعیین جایگاه این نگرش در امر قانون‌‌گذاری است. نتایج نشان می‌دهد استفاده از نگرش تحلیل اقتصادی حقوق افق‌‌های جدیدی را برای تحول در حقوق (در راستای تحقق هرچه شایسته‌‌تر عدالت) در اختیار قوه مقننه قرار می‌‌دهد و شایسته است از ظرفیت‌‌‌های آن در امر قانون‌‌گذاری و اصلاح قوانین بهره برده شود.

Keywords

• تحلیل اقتصادی حقوق
• کارایی
• عدالت فردی
• عدالت اجتماعی