مفهوم‌پردازی و ارائه الگوی اشراف فرماندهی از دیدگاه فرمانده معظم کل قوا: تبیین نسبت آن با مفهوم مدیریت عملکرد سازمانی

Abstract

نظریه اشراف فرماندهی از جمله دانش‌های سازمانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود که توسط فرمانده معظّم کل قوا در اواخر دهه 70 ابداع و به مرور معرفی گردیده است. هدف پژوهش حاضر، تبیین مفهوم و ارائه الگوی اشراف فرماندهی از منظر فرمانده معظّم کل قوا و نسبت آن با مدیریت عملکرد سازمانی است. بر این اساس، بیانات معظّم‌له مبتنی بر روش داده‌بنیاد استخراج و تحلیل شد. در مرحله کدگذاری باز و براساس تمامی بیانات مستقیم ایشان درباره اشراف فرماندهی، 293 کد اولیه، 34 مفهوم و 13 مقوله تولید شد. در مرحله کدگذاری انتخابی و براساس بیانات غیرمستقیم ایشان درباره اشراف فرماندهی، 359 کد اولیه و 11 مفهوم جدید تولید و عناوین 6 مفهوم بازنگری شد. در نهایت، الگوی اشراف فرماندهی براساس کدگذاری نظری در سه سطح شامل عوامل زمینه‌ای، فرآیند و نتایج و دستاوردها استخراج شد. اعتبار الگوی تحقیق از دو منظر فرآیندی و محتوایی بررسی و تایید شد. نتایج این پژوهش نشان داد، اولا، مفهوم عملکرد سازمانی در بوم نیروهای مسلح، مشخصه‌های خاص خود را دارد. ثانیا، اشراف فرماندهی، مفهومی متفاوت اما مرتبط با مدیریت عملکرد سازمانی است و مشخصه بارز آن در رصد، ارزیابی و تحلیل واقعیت‌ها یا وضعیت سازمانی است. توجه به مبانی و رهنمودهای ایمانی و اعتقادی اسلام و همچنین موضوعات بومی کشور و سازمان نیروهای مسلح از ویژگی‌های بارز الگوی اشراف فرماندهی به شمار می‌رود. از این جهت، نسبت به مدل‌های مدیریت عملکرد (سازمانی) از اهمیّت و کاربردپذیری بیشتری برای سازمان‌های نظامی کشور و احتمالا بخش دولتی برخوردار است.

Keywords

• اشراف فرماندهی
• مدیریت عملکرد سازمانی
• نظریه داده‌بنیاد
• فرمانده معظّم کل قوا