Το όνειρο και η επιθυμία του Άλλου: Μια λακανική ανάγνωση της ερμηνείας των ονείρων του Φρόιντ

Abstract

Η λακανική έννοια της «επιθυμίας του Άλλου» επιτρέπει μια απάντηση σε κάποια ερωτήματα που είχε βάλει ο ίδιος ο Φρόιντ, όσον αφορά στη θέση του ότι το όνειρο είναι η μεταμφιεσμένη εκπλήρωση μιας απωθημένης ευχής. Θέση που επιχείρησε σε διάφορα κείμενά του να σχετικοποιήσει, φερ’ ειπείν με τη λειτουργία σύνδεσης της ενορμητικής διέγερσης με τα ανώτερα στρώματα του ψυχικού οργάνου (την οποία διέγνωσε ο Φρόιντ σαφώς από το 1920 και μετά), η οποία του φαινόταν πρωθύστερη (αν όχι πρωταρχικότερη) της εκπλήρωσης της ευχής, ιδιαίτερα σε όνειρα που υποκινούνται από τραυματικά γεγονότα. Αν θεωρηθεί, όμως, ότι τα ημερήσια κατάλοιπα (τα οποία συμμετέχουν γενικότερα κατά τον Φρόιντ στην υποκίνηση των ονείρων), έχουν ούτως ή άλλως τραυματικό χαρακτήρα –στο βαθμό που φέρουν κάτι από το αίνιγμα της επιθυμίας του Άλλου, ιδιαίτερα όταν αυτό δεν δύναται να απαιτηθεί προκαλώντας την απόλαυση του Άλλου– δίνεται η δυνατότητα συσχετισμού των δύο λειτουργιών του ονείρου κατά Φρόιντ. Συνεπώς, η λειτουργία του ονείρου, είτε υπό την εκδοχή της «εκπλήρωσης» είτε υπ’αυτήν της «σύνδεσης», έχει να κάνει με το αίνιγμα της επιθυμίας και την απόλαυσης του Άλλου και κυρίως με τον τρόπο που επιχειρεί το όνειρο να αποδώσει, διαμέσου της κρυπτογράφησης που δημιουργεί με τα μορφώματά του (μεταφορικής ή μετωνυμικής φύσης), απάντηση στο αίνιγμα αυτό. Απάντηση όμως, που αφενός αφήνει πάντα ένα υπόλοιπο και αφετέρου μπορεί να αποτύχει, όπως αυτό συμβαίνει στα αγχώδη όνειρα και –ακόμη περισσότερο– στους εφιάλτες στους οποίους η απόλαυση του Άλλου γίνεται απειλή. Η θεώρηση αυτή έχει κλινικές συνέπειες για την ψυχαναλυτική πράξη που αφορά στα όνειρα.

Keywords

• Απόλαυση
• Όνειρο
• Ερμηνεία
• Ευχή
• Επιθυμία
• Άλλος