Қазақ орфографиясы коммуникативтік кеңістікте: орфографиядағы варианттар

Abstract

ХХІ ғасырдың басы қазақ тіл білімінің дамуы, қоғамдық сананы модернизациялау саясатымен тығыз байланысты теориялық және тәжірибелік мәселелерді зерттеу және жаңаша қарау үшін маңызды болды. Осы тұрғыда, қазақ тіл білімінің басты міндеттерінің бірі - ұлттық кодтың ерекшеліктерін ескере отырып, жаңа ортологиялық зерттеулер негізінде қазақ тілінің жаңа орфографиялық ережелерін құру. Өздеріңіз білесіздер, орфографиялық ережелер саналы нормативті әрекеттерді біртіндеп жүзеге асырудың нәтижесінде жасалады. Осыдан жарты ғасыр бұрын бекітілген қазақ тілінің орфографиялық ережелері әдеби және орфографиялық нормаларда жоғары кодификацияланған. Соңғы жылдары жазбаша байланыс кеңістігінде «Орфографиялық демократияландыру» деп аталатындар көбейді, негізінен экстралингвистикалық факторлар, мысалы, ауызекі тілдің жазбаша түрде бекітілуі, ескірген және диалектикалық лексиканың әртүрлі нұсқаларын қазақ тілінің өміршеңдігін сақтау үшін қолдану, қоғамның түрлі мүшелерінің жазбаша қарым-қатынасқа кең қатысуы, сондай-ақ белгілі бір дәрежеде ескерусіз қалу сияқты факторлардан туындаған емле нормалары және т.б. Осылайша, жаңа емле нұсқалары мен ережелері пайда болады. Мақалада қазақ емле стандарттарының жаңартылған нұсқалары қарастырылған, жазбаша байланыс кеңістігінде жазылған орфографиялық инновациялар аясында жазудың әртүрлі нұсқалары талданады.

Keywords

• орфография, коммуникативті кеңістік, орфография нұсқасы, орфография нормалары, бірге жазылған сөздер, морфема, дауысты және дауыссыз дыбыстар, латын негізіндегі әліпби