Ustawodawstwo cesarskie wobec rozruchów na tle religijnym na przykładzie konstytucji zachowanych w „Codex Theodosianus 16.4: De His, Qui Super Religione Contendunt”

Abstract

Autor omawia cztery konstytucje zamieszczone w czwartym tytule szesnastej księgi Kodeksu Teodozjusza, poświęconym prowadzeniu dysput religijnych. Spory o kształt doktryny chrześcijańskiej przeradzały się w IV wieku w zamieszki godzące w ład publiczny. Konflikt religijny często wchodził w interferencję z napięciami powodowanymi przez przemiany społeczne, ekonomiczne i polityczne. W polityce wewnętrznej cesarstwa zaczęła pojawiać się koncepcja jednolitości systemu religijnego jako jednego z wymogów stabilnego funkcjonowania państwa. Konstytucje cesarskie, zamieszczone w omawianym tytule były, przed redakcją Kodeksu i jego ogłoszeniem w 438 roku, wydawane w związku z konkretnymi przypadkami niepokojów i zamieszek towarzyszących dysputom religijnym. Pierwotnym celem ich promulgacji było przywrócenie porządku publicznego oraz zwalczanie herezji. Jednak kompozycja tytułu De his, qui super religione contendunt każe zadać pytanie o cel takiej redakcji. Można rozważyć, czy po 438 roku ograniczono, albo zakazano całkowicie toczenia jakichkolwiek dysput religijnych bez aprobaty cesarza.

Keywords

• Kodeks Teodozjusza
• prawo rzymskie publiczne
• społeczeństwa antyczne
• religia
• porządek publiczny