Turcology Research (May 2024)
İngiliz Konsolos Memuru Henry Hunter Calvert’in Raporuna Göre Erzurum Ziraat Hayatı
Abstract
Günümüz Türkiye’sinde ziraî faaliyetlerin yoğun olarak yapıldığı Erzurum’da geçmişte de bu faaliyetler önemli bir yer tutmaktaydı. Bu çalışmada 1837-1855 yılları arasında İngiltere’nin Erzurum Konsolosluğunda çalışan Henry Hunter Calvert’in Erzurum ziraat tarihi ile ilgili beş rapor ele alınmıştır. Raporlardan birincisi oldukça ayrıntılı kaleme alınmış olup 30 Nisan 1847 tarihlidir. Bu rapor basılı olmayıp İngiliz Arşivi’nde yer almaktadır. İkinci rapor Malta Penny Magazine’de Ocak 1841’de yayımlanan raporudur. Üçüncü rapor 17 Ekim 1867’de Journal of the Scottish Meteorological Society isimli derginin 115’inci sayfasında yayımlanan raporu olup bu rapor Erzurum’un iklimiyle ilgilidir. Dördüncü rapor ise 1855 yılında Hooker’s Journal of Botany and Kew Garden Miscellany isimli derginin 252-255’inci sayfalarında Erzurum’daki bitkisel ürünler hakkındaki raporudur. Beşinci ve son raporu ise John Lindley ve Joseph Pantox tarafından hazırlanan Paxton’s Flower Gardens isimli kitabın birinci cildinin 168-169 sayfalarında yer alan ve Erzurum’da tespit ettiği bir endemik bitki ilgilidir. Çalışmada bu raporlardan yola çıkarak Erzurum’un 1850 yıllardaki ziraat hayatı hakkında bilgiler verilmiştir. Bu sayede Erzurum’un ziraî geçmişi ilgili yıllar açısından etüt edilmiştir. Raporlardan yola çıkarak Erzurum'da ziraî faaliyet usulleri incelenmiştir. Çalışmada Erzurum Ovası, Erzurum’un iklimi, burada yetiştirilen sebze ve çeşitli bitkiler hakkında bilgiler sunulmuştur. Calvert’in raporları aynı zamanda Erzurum’da kullanılan ziraî ölçü birimleri, hayvancılık ürünleri, köy yaşamı, nakliye aracı yapımıyla ilgili kıymetli bilgiler ihtiva etmektedir. Calvert, önemli bir bitki koleksiyoncusudur nitekim Erzurum ve çevresinden onun tek başına topladığı bitki örneği sayısı 1.350’nin üzerindedir. 1853-1859 yılları arasına tarihlenen bu örneklerden 18’i ilk defa Calvert tarafından toplanıp tanıtılmıştır. Bu çalışmada Calvert’in topladığı bitkilerden Erzurum’a özgü olan bir örneğin tanıtımı yapılmıştır.
Keywords
