هنر و تمدن شرق (Jan 2018)
مقایسه زیبایی شناسی بازتاب منظر آسمان در گنبدها و عکسهای عصر حاضر
Abstract
آسمان در تطور تاریخ از زمان اسطورهای تاکنون، در تمامی ملتها، بار سنگینی از معانی و رمز و رازها را بر دوش کشیده است. بیکرانگی، وسعت، رفعت، رمزگونگی، گستردگی و غیر قابل دسترس بودن، وجود خورشید به عنوان اصیلترین منبع نوری و بیشمار عامل دیگر، تصور حضور خدایان را در آسمان قوت بخشیده است. در ایران این باور از دیرزمان در مکتب زرتشت وجودداشته و در دوران اسلامی نیز به نوعی دیگر به حیات خویش ادامه میدهد. آسمان و مفهوم آن در هنر، ادبیات، فلسفه، و هنرهای کاربردی، معماری و دیگر رشتهها بازتاب داشته و توصیفات بسیاری از آن به صور گوناگون متن، تصویر و غیره وجود دارد. آسمان به عنوان بخش از طبیعت که دارای ابعاد وسیعی است در سرشت انسان ریشهدار بوده و چگونگی ترجمان این خلقت در آثار هنری خلق شده توسط انسان، زیباییشناسی منظر آسمان را پدید میآورد. منظر آسمان به عنوان پدیدهای عینی-ذهنی یکی ازنابترین، پویاترین و متغیرترین و زیباترین مناظر طبیعی است که بر ادراک انسان از منظر بسیار موثر میباشد. زیباییشناسی منظر آسمان از خلال بازتابهای آن در هنرها در طول تاریخ به استناد نقوش زیرگنبدها و ایوانها و در عصر حاضر به استناد عکسهای گوگل با توجه به سازو کار موتور جستجوگر گوگل قابل بررسی میباشد. در این مقاله با بررسی 15 نمونه از نقوش گنبدها و ایوانها، در مقام قیاس با نتایج حاصل از بررسی نمودار درختی حاصل از نامگذاریهای عکسهای آسمان در گوگل، مشاهده شد که عناصر خورشید، ابر، ستارگان در زیباییشناسی منظر آسمان نقش دارد که چگونگی آن به تفصیل در مقاله توضیح داده شده است. اما آنچه دراینمیان حائز اهمیت است این است که زیباییشناسی منظر آسمان در نتیجه تغییر نگاه انسان، و کمرنگ شدن وجوه ذهنی در نسبت با عینیت آن، دستخوش تغییراتی نسبت به ویژگیهایش در طول تاریخ شده است.
