روش شناسی علوم انسانی (Dec 2016)
تحلیل محتوای سطوح چهارگانه روششناسی پژوهش در مطالعات شهرسازی (مورد پژوهی: پایاننامههای شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران 1380-1393)
Abstract
هر پژوهشی مستلزم تعیین روشی علمی به عنوان نقشه هدایتگر آن است. قلمروی رشته شهرسازی و ماهیت میان‌رشته‌ای آن ایجاب میکند که انتخاب روش تحقیقی مناسب و علمی برای تکمیل فرایند پژوهشهای این حوزه مطالعاتی و به دنبال آن، تکمیل فرایند برنامهریزی، طراحی و مدیریتی در حوزههای امور شهری امری ضروری به نظر برسد. این مقاله با هدف شناخت ابعاد ساختاری و محتوایی روششناسی پژوهش در بستر مطالعات شهرسازی درصدد پاسخ به این پرسش است که پارادایم، رویکرد، روش و تکنیکهای رایج در مطالعات شهرسازی، از نظر ساختاری و محتوایی بر چه اساس و پایه‌ای استوار است؟ ابعاد مغفول در این فرایند و رویکردهای پاسخده کدم‌اند؟ تحقیق با رویکردی کیفی و با تکیه بر روش تحلیل محتوا روششناسی پژوهش در 300 پایاننامه رشته شهرسازیِ دانشگاه علم و صنعت ایران را بررسی و تحلیل میکند. روش تحقیق پایاننامههای مورد بررسی، در چهار سطح پارادایم، روششناسی، روش و تکنیک مورد واکاوی قرار میگیرد. نتایج پژوهش افزون بر بازشناسی اطلاعات کمی و ویژگیهای کیفیِ خاص در فرایند روششناسی، به ابعاد مغفولی از قبیل ضعف ساختاری، فقر محتوایی و کم‌توجهی به اخلاق پژوهش ختم میشود. در انتها رویکردهای پاسخده در راستای رفع مشکلات و ابعاد مغفول، بر راهبردهای آموزشی با هدف شناخت و اصلاح تأکید میشود.
