مقایسۀ تطبیقی آموزش دستور زبان در کتاب‌های درسی فارسی و فرانسوی (مطالعۀ موردی: پایه‌های اول تا سوم دبستان)

Abstract

در برنامۀ نظام‌ آموزشی هر کشور، زبان معیار و مهارت‏های مربوط بدان از سال‌های نخست دورة ابتدایی آغاز و به‌مرور در سال‌های بعد تکمیل می‌شود. «دستور» از مقوله‌های مهم در امر زبان‌آموزی است. با توجه به اهمیت این مقوله، در پژوهش حاضر چگونگی آموزش دستور در کتاب‌های درسی فارسی و فرانسوی (پایه‌های اول تا سوم دبستان) با رویکرد تطبیقی بررسی و تحلیل شده است. جمع‌آوری مطالب بر اساس مطالعات کتابخانه‏ای و اسنادی و شیوۀ انجام پژوهش توصیفی-تحلیلی است. براساس نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش، توجه به آموزشِ نکات دستوری در «بافت متن» و طرح تمرین‌های متنوع در کتاب‌های فرانسوی بیشتر است. به استفاده از داستان‏های جذاب برای آموزش دستور و حل تمرین‏های متناسب نیز در کتاب‏های فرانسوی توجه ویژه شده است. این مزایا موجب توانمندی بیشتر دانش‌آموزان در بهره‌وری از آموخته‏های دستوری است و در تقویت ساحت‌های ارتباطی دانش‌آموزان و انتقال پیام در صحبت‌کردن و نوشتن جنبۀ کاربردی بیشتری دارد. از سوی دیگر، در کتاب‌های مدارس کشور ما اصل آموزش دستور بر ساده‌کردن آن و به‌عبارتی کوتاه‌کردن مباحث دستوری گذاشته شده و تمرین‌های کتاب کمتر و کوتاه‌تر است. به‌نظر می‏رسد ایجاز به‌کاررفته در محتوای دستوری کتاب‌های فارسی در سه سال نخست به محدودشدن دامنة جمله‌بندی منجر شده و لازم است، به‌ویژه با رویکرد کاربردی‌ترشدن، تقویت شود. تعداد و تنوع تمرین‌های به‌کاررفته در کتاب‌های فارسی نیز کمتر از فرانسوی است. در جدول پیوست این پژوهش، گستردگی موضوع‌ها و مقوله‌های دستوری و تنوع تمرین‌های هر یک از کتاب‌های مورد مطالعه با وضوح بیشتر نشان داده شده است.

Keywords

• آموزش زبان
• دستور زبان فارسی
• دستور زبان فرانسوی
• کتاب درسی
• مطالعات تطبیقی